________________
મિથ્યાત્વ ત્યાગ
૨૪૯
[૨૨] નામિવિષયવા થા, લપિ ચર્થd I
नानाज्ञानान्वये तद्वत् , स्थिरे नानाक्षणान्वये ॥३९॥
બૌદ્ધ તમે કહ્યું કે આત્મામાં એકતાનું પ્રત્યભિજ્ઞાન થાય છે માટે આત્મામાં ક્ષણિક સંભવી શકે નહિ. પણ અમે તમને કહીશું કે આત્મામાં એક્તાના વિષયનો જ બાધ છે પછી શા માટે ક્ષણિકત ન સંભવે ?
ઉદ-નહિ, આત્મામાં એક્તાના વિષયને બાધ (અસંભવ) નથી જ, કેમકે જેમ તમારા મતે જ્ઞાન ક્ષણિક હોવા છતાં એ અનેક જ્ઞાનની સંતતિમાં (અન્વયમાં) જેમ એક્તાનું ભાન બાધિત નથી તેમ (સ્થિરાત્મવાદમાં પણ) અનેક જ્ઞાનના (ક્ષણના) અન્વય (સંબંધ)વાળા સ્થિર એવા આત્મામાં એકતા કેમ ન ઘટી શકે? રે! સુતરા ઘટી શકે. આમ જ્યારે આત્મામાં એકતાનું પ્રત્યભિજ્ઞાન સિદ્ધ થયું એટલે હવે ત્યાં ક્ષણિક સંભવી શકતું નથી. [૪૨૩ નાના --માળે ર વિરુદ્ધ આ
स्याद्वादसन्निवेशेन, नित्यत्वेऽथनिया न हि ॥४०॥
પૂર્વે તમે બૌદ્ધોએ કહ્યું હતું કે, નિત્યાત્મવાદમાં અર્થ કિયા ઘટી શકે જ નહિ પણ એ વાત બરાબર નથી, સ્યાદ્વાદને આશ્રય લેવાથી અમે એમ કહી શકીએ છીએ કે અનેક કાર્યો કરવાને જ ( = માત્ર) આત્માને સ્વભાવ છે. આત્માના સ્વભાવે એવા છે કે તે અનેક કાર્યો (કમથી) કરે જ. આમ હવે નિત્યાત્મામાં અર્થ ક્રિયાકારિત્વ (કાર્યજનકત્વ) ને વિરોધ રહેતું નથી.
