________________
શ્રી અધ્યાત્મસાર મન્થ
બૌદ્ધ :–ભલે અનુમાનથી પદ્માÖમાં ક્ષણિકત્વની સિદ્ધિ ન થાય પરંતુ નિર્વિકલ્પક પ્રત્યક્ષથી તેા ક્ષણિકવની સિદ્ધિ થઈ શકે છે ને ? નિર્વિકલ્પક પ્રત્યક્ષને તા અમે પ્રમાણભૂત માનીએ છીએ.
૨૪૮
નૈયાયિક :–નહિ. વિકલ્પ (નિશ્ચય) વિના તેા નિર્વિકલ્પક અધ્યક્ષ=પ્રત્યક્ષ) પ્રમાણભૂત ખની શકે જ નહિ અને ક્ષણિકત્વના વિકલ્પ (નિશ્ચય) તેા થતા જ નથી.
માટે નિવિ`કલ્પક પ્રત્યક્ષથી પટ્ટામાં ક્ષણિકત્વ સિદ્ધિ થઈ શકતી નથી, અનુમાનથી પણ પદાર્થ માત્રમાં ક્ષણિકત્વ સિદ્ધિ થઈ શકતી નથી એટલે તમારે એકાંત ક્ષણિકવાદ મિથ્યા ઠરે છે.૧૪૮
[૪૨] તાપ્રત્યમિજ્ઞાનં, ક્ષષ્ઠિ ૨ વાયતે । योऽहमन्वभवं सोऽहं स्मरामीत्यवधारणात् ॥३८॥
જે હું
વળી આત્મા એવુ' અવધારણ કરે છે કે, ગઈ કાલના અનુભવનાર હતા તે જ હું, આજે તે વસ્તુનુ સ્મરણુ કરનારા છું. ' અહીં ગઈ કાલના અને આજના આત્મામાં એકતા (અભેદ)ના જે નિશ્ચય થાય છે તે જ બતાવે છે કે આત્મા પ્રતિપળ વિનાશી (ક્ષણિક) ન જ હોઈ શકે. જો તેમ હાય તેા અનુભવનાર અને સ્મરણુ કરનાર એ એકજ છે તેવું અવધારણ થઈ શકે જ નહિ.
૧૪૮. ન્યાયકુસુમાંજલિ ૧લા સ્તબક, કારિકા ૧૬ મી પૃ. ૧૮૩
