________________
મિથ્યાત્વ-ત્યાગ
२४७ અંકુરકાર્ય ન થયું એમ સ્વીકારવું જ પડે. પણ તેઓ તે વસ્તુમાત્રને ક્ષણિક માનવા તૈયાર થયા છે એટલે પૂર્વોક્ત આપત્તિ દૂર કરવા વસ્તુમાં વૈજાત્ય માન્યા વિના છૂટકે જ નથી.
પણ આથી જ તેઓ ભારે મુશીબતમાં મુકાય છે. વૈજાત્યને માનીને વસ્તુમાત્રમાં ક્ષણિકત્વ સિદ્ધ કરવા ગયા પણ વૈજાત્યને માનવાથી જ ક્ષણિકત્વ સિદ્ધ થઈ શકતું નથી. તે આ રીતે—જેમ ધૂમ બીજ વગેરે કારણમાં તેમણે વૈજાત્ય માન્યું છે તેમ વહિ અંકુર વગેરે કાર્યમાં પણ તેમણે વૈજાત્ય માનવું જ પડશે. કેમકે વિજાતીય ધૂમાદિથી ગમે તે અગ્નિ ( અગ્નિ સામાન્ય) ઉત્પન્ન ન થાય કિન્તુ વિજાતીય વહિં જ ઉત્પન્ન થાય. ટૂંકમાં, કારણવિશેષથી કાર્ય વિશેષ જ ઉત્પન્ન થાય (કાર્ય સામાન્ય નહિ. એમ માનવું જ પડશે. આમ કારણવિશેષથી કાર્યવિશેષનું જ અનુમાન થાય એ વાત નક્કી થઈ
એટલે કારણસામાન્યથી કાર્ય સામાન્યના અનુમાનને તે ઉચ્છેદ જ થઈ ગયે. તે હવે પ્રશ્ન થાય છે કે ક્ષણિકત્વની સિદ્ધિ શી રીતે કરવી? “યત્ સત્ તત્ ક્ષણિકનું એ અનુમાન સામાન્ય તે હવે તેમનાથી થાય તેમ નથી. આમ જે વૈજાત્યને માન્યા વિના (.ત્ય વિના) પદાર્થમાં ક્ષણિકત્વ (7) મનાય તેમ નથી તે જ જાત્યને માનવા જતાં (મન) અનુમાને છેદ (નાબુમાં મા) થઈ ગયે. એટલે હવે અનુમાન સામાન્ય વિના ક્ષણિકત્વનું પદાર્થમાં અનુમાન પણ નહિ થાય. (વિના તેને તિિા )
