________________
મિથ્યાત્વ-ત્યાગ
૨૪૫
“
કરતુ નથી. આ ક્ષણિક બીજ કુદ્રુપવિશેષવાળુ છે માટે લાવ, તેમાં અકુશદેશથી પ્રવૃત્તિ કરુ”—એવું કોઈ ને થતું નથી.
(૨) હવે જેમ કુદૃવિશેષવાળા ક્ષણિકપદાર્થ માં પ્રવૃત્તિ થતી નથી તેમ ક્ષણિક પદાર્થનું (ક્ષણિકત્વનું) અનુમાન પણ થઈ શકતું નથી. (આ વાત આગામી શ્લેાકમાં સમજાવી છે. અને (૩) ક્ષણિકત્વના નિશ્ચય ( સવિકલ્પકજ્ઞાન ) વિના તેનું નિવિકલ્પક પ્રત્યક્ષ (અધ્યક્ષ) પણ થઈ શકતુ નથી.
આમ તત્ક્ષણિકમાં પ્રવૃત્યભાવ, અનુમિત્યભાવ અને પ્રત્યક્ષાભાવ છે માટે કોઇ રીતે પદામાં ક્ષણિકત્વની જ સિદ્ધિ થઈ શકતી નથી. ઉદ્દયનાચાયે સુમાંજલિ ગ્રન્થના પહેલા સ્તબકની સોળમી કારિકામાં જે લેાક મૂકયા છે તે જ ગ્લાક ઉપાધ્યાયજી મહારાજા સાહેબ હવે ઉક્તવિચારની સાક્ષી તરીકે રજુ કરે છે, ૧૪૭
[૨૦] નવેગાવ વિના તરૂ સ્થા—મ નિજીમા મવેત્ ।
विना तेन न तत्सिद्धि-र्नाध्यक्षं निश्वयं विना ||३७|| ઔદ્ધ :-કાઠારમાં પડેલા બીજમાંથી અકુરૈશ ઉત્પન્ન નથી થતા અને તે બીજ ખેતરમાં પડ્યુ ત્યારે તેમાંથી અંકુરો ઉત્પન્ન થાય છે તેનું કારણ શું?
નૈયાયિક :-ધણિ, સલિલ, સૂર્યકિરણ વગેરે સહકારી કારણેા ખેતરમાં મળ્યા તે કારણે! કોઠારમાં હાજર ન હતાં ૧૪૭ ન્યાયકુસુમાંજલિ : પહેલા સ્તખક કારિકા ૧૬ મી, પૃ. ૧૮૩
