________________
મિથ્યાત્વ ત્યાગ
૨૪૩
બૌદ્ધ :-અમારા ક્ષણિક આત્મવાદમાં કૃતનાશ અને અકૃતાગમ દોષો આવી શકતા જ નથી કેમકે અમે વાસના સક્રમ માનીએ છીએ. ભલે આત્મા એકાન્ત ક્ષણિક હોવાથી પ્રત્યેક ક્ષણે નષ્ટ થઈ જાય છે પરંતુ તે તે જ્ઞાનક્ષણુરૂપ આત્મા પોતાનામાં રહેલી વાસનાના ઉત્તરાત્તર ક્ષણમાં સક્રમ કરતા જાય છે. એટલે હવે ઉત્તરક્ષણના નવા આત્મામાં પૂર્વ ક્ષણીય ધર્માદિવાસના રૂપ કારણ આવી જતાં તેનું સુખાદિ ફળ તે જરૂર ભોગવે. હવે કૃતનાશાદિ દોષો કયાં રહ્યા ?
જૈન :–આ વાત ખરેાબર નથી. તમારા મતે તે દરેક ક્ષણના દરેક આત્માને સર્વથા નાશ (નિરન્વય નાશ) થઈ જાય છે. હવે જ્યારે પ્રથમ ક્ષણીય આત્મા સંપૂર્ણ નષ્ટ થઈ ગયા ત્યારે તે આત્માની વાસના શી રીતે બીજી ક્ષણના નવા આત્મામાં સંક્રમ પામશે ? હા, જો પ્રત્યેક આત્માના સંપૂર્ણ નિરન્ત્રય) નાશ થતો ન હોત તો જરૂર એ આત્મા વચ્ચે કાંઇક સંબંધ (અન્વય-કડી) રહેત. અને તેથી તેના દ્વારા વાસના સંક્રમ પણ થાત. પરન્તુ એવા કોઈ એક દ્રવ્યના અન્વય તે છે નહિ માટે વાસના સંક્રમ સાંભવી શકતા જ નથી.
વળી એક પૂર્વક્ષણ આત્મા છે અને બીજો ઉત્તરક્ષણ આત્મા છે એવું જો આત્માદિભાવાનું તમે પૌર્વાંપ કહો તા તેથી કાંઈ વાસનાસ ક્રમ ઉપપન્ન નિહ થાય. કેમકે અમુક આત્માની ઉત્તરક્ષણમાં તે હ્ર આત્માને સજાતીય આત્મા છે તેમ બીજા રૂ વિગેરે આત્માએ પણુ કયાં નથી ?
