________________
૨૩૦
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
પુત્રમાં થવાની આપત્તિ તે નહિ આવે કેમકે ઉપાદાન-ઉપાદેય ભાવનિયામક છે. કહેવાને આશય એ છે કે માત્ર કાર્ય કારણભાવ જ્યાં હોય ત્યાં વાસના સંક્રમ થાય એમ અમે કહેતા નથી, કિન્તુ જ્યાં કારણ ઉપાદાન તરીકે હોય અને કાર્ય ઉપાદેય તરીકે હોય ત્યાં જ વાસના સંક્રમ થાય. માતાબાળક વચ્ચે કાર્યકારણભાવ હોવા છતાં ઉપાદાન ઉપાયભાવ નથી.
ઉ-ક્ષણિક્તાના દર્શનમાં તે પૂર્વ પરમાણુપુંજમાંથી ઉત્તરપરમાણુપુજની ઉત્પત્તિ થાય એટલે ત્યાં તે તેના ઉપાદાનની વાસનાને તેના ઉપાદેયમાં સંકેમ થઈ શકે પણ આપણા સ્થિર પરમાણુવાદ પક્ષમાં આ વાત ઘટે નહિ. કહેવાને ભાવ એ છે કે પરમાણુઓને જ તત્વ માની લેવાયઅવયવી જેવી કઈ વસ્તુ માનવામાં ન આવે–અને ઉપાદાન સ્વરૂપ પૂર્વપરમાણુપુંજને ઉપાદેય, ઉત્તરપરમાણુપુંજ માની લેવામાં આવે અને પછી એમ કહેવાય કે હવે પૂર્વોત્તરપરમાણુભાવ માતા-બાળકમાં નથી માટે ત્યાં વાસના સંક્રમની આપત્તિ નથી. તે તે બરાબર નથી કેમકે સ્થિરપક્ષમાં પરમાણુ તે નિત્ય છે. ત્યાં વળી પરમાણુમાં ઉપાદેયત્વ (ઉપાદાનમાં જન્યત્વ) શી રીતે ઘટે? જે નિત્ય છે તે ઉપાદેય (જન્ય) શી રીતે બને?
પૂ. પક્ષ -ભલે ત્યારે અમે એમ કહીશું કે જ્યાં અવયવ-અવયવીભાવ હોય ત્યાં ઉપાદાન-ઉપાદેયભાવ લેવો અને ત્યાં જ વાસના-સંકેમ કહેવો. માતા–બાળક વચ્ચે અવયવઅવયવીભાવ નથી માટે વાસનાસંકેમની આપત્તિ નહિ આવે.
