________________
મિથ્યાત્વ-ત્યાગ
મિલાન થતા–તેના બનેલા પિચ્છરૂપ શરીરમાં ‘હું મુવી વિગેરે જ્ઞાનાત્મક ચેતન્ય ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. આમ પાંચ ભૂતના સમૂહમાં જ ચૈતન્ય છે એ પંચભૂત એ જ આત્મા (ચેતન) છે એનાથી અતિરિક્ત આત્મા સિદ્ધ થતું નથી. ૩૪ [३९५] राजरकादिवैचित्र्यमपि नाऽऽत्मबलाहितम् ।
स्वाभाविकस्य भेदस्य, ग्रावादिष्वपि दर्शनात् ॥१२॥
જૈન–જે તમે પાંચભૂતમાં ચૈતન્ય માનશે અને તેમનાથી તદ્ધ સ્વતન્ત્ર એવી આત્મા જેવી કોઈ વસ્તુને નહિ માને છે તે આત્મા ઉપર અમારા મતે જે કર્મ ચુંટે છે તે પણ તમે નહિ જ માને ને? હવે જે કર્મ જેવી ચીજ ન હોય તે અમે તમને પૂછીએ છીએ કે કઈ રાજા, કે રંક વિગેરે વિચિત્રતા કેના કારણે છે? - ચાવક-રંક, રાજા આદિમાં જે વૈચિત્ર્ય છે તે તેવા તેવા કર્મવાળા આત્માને કારણે છે જ નહિ. એ તે જેમ પાષાણમાં કઈ લીસો માને છે, કોઈ ખરબચડે–જે ય ન ગમે તેવે-છે, આ બધું વૈચિત્ર્ય જેમ કુદરતી છે, ત્યાં જેમ કર્મ જેવું કંઈ કારણ કામ કરતું નથી તેમ આ રંક, રાજાની વિચિત્રતાઓ પણ તદ્દન સ્વાભાવિક છે. એમાં કર્મ જેવું કંઈ કારણ માનવાની જરૂર નથી. અને તેથી તે કર્મવાળા સ્વતન્ત્ર (દેહથી ભિન્ન) આત્માને માનવાની પણ કશી જરૂર નથી.
૧૩૪. (૧) વિ. આવ. ભાષ્ય–૧૬૫૧. ' (૨) પદ્દર્શન સમુચ્ચય ગુણરત્નસૂરિ ટીકા-૮૪.
