________________
૨૨૨
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્ર [३९३] नास्त्येवात्मेति चार्वाकः, प्रत्यक्षानुपलम्भतः ।
अहंताव्यपदेशस्य, शरीरेणोपपत्तितः ॥१०॥
હવે ગ્રન્થકારશ્રી “આત્મા એકાને નથી” એવું મન્તવ્ય ધરાવતા ચાર્વાક મતનું પ્રતિપાદન અને તેનું ખંડન ૨૧
શ્લેકમાં રજુ કરે છે. (૧) સ્વતન્ત્ર આત્મા (એકાન્ત) નથી :
ચાર્વાક મત પ્રતિપાદન-આત્મા જેવી કોઈ વસ્તુ જ નથી. જે હેત તે તે પ્રત્યક્ષ દેખાત. પ્રત્યક્ષથી આત્મા દેખાતું નથી માટે તે નથી.
જૈન –મહું મુવી, બહું સુકવી ઈત્યાદિ જે અનુભવ થાય છે તેમાં ‘બદું થી વાચ્ય પદાર્થ કોણ લે? અમે તે કહીએ છીએ કે તે “અહું એ જ આત્મા પદાર્થ.
ચાર્વાક-નહિ, “સરું થી શરીર જ લઈ શકાય. “સરું સુધી એટલે હું જે શરીર તે સુખી. [39] માોિ મત્તિ , પ્રત્યે સતી થથા |
मिलितेभ्यो हि भूतेभ्यो, ज्ञानव्यक्तिस्तथा मता॥११॥
જેમાંથી દારૂ બને છે તે ધાતકીપુષ્પ, ગોળ, પાણી વિગેરે વસ્તુઓને જુદી જુદી ખાવામાં આવે છે તેમાંથી નશો ઉત્પન્ન થતું નથી, પણ તે બધા ય ભેગા કરીને ખાવામાં આવે તે બેશક મદ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે. આ જ રીતે પૃખ્યાદિ પાંચ ભૂતમાંથી કોઈ પણ એકમાં “વર્દ ' ઈત્યાદિ જ્ઞાન (ચૈતન્ય) ન હોવા છતાં તે પાંચેયનું ઉચિત
