________________
સમ્યકૃત્વ
૨૦૩
[૬૨] મૌનીન્દ્રે પ્રશ્વને, યુખ્યતે સર્વમેવ હિ । નિત્યાનિત્યે ટ ફેહા–ઝિનામિત્તે તથાત્મનિ ારૂ
આમ એકાન્તનિત્યવાદમાં કે એકાંત અનિત્યવાદમાં અહિંસાદિ ઘટી શકતા જ નથી, એ બધું ય શ્રી જિનેશ્વરદેવના શાસનમાં જ ઘટે છે, કેમકે ત્યાં જ સ્પષ્ટ રીતે આત્માને નિત્યાનિત્ય માન્યા છે તથા દેહથી ભિન્નાભિન્ન માન્યા છે.૧ ૧૭
[૨૬] બાત્મા દ્રવ્યાયતો નિત્ય:, પાયા દિનશ્ર્વરઃ |
हिनस्ति हन्यते तत्त-त्फलान्यप्यधिगच्छति ॥ ३९ ॥ પ્રશ્ન-એક જ આત્મા નિત્ય પણ હાય અને અનિત્ય પણ હાય ! એ વિધી ધર્મ એક જ વસ્તુમાં કેમ ઘટે ?
–એ વિરોધી ધર્મ એક જ વસ્તુમાં એક જ અપેક્ષાએ બેશક ન ઘટે પણ ભિન્ન ભિન્ન અપેક્ષાએ જરૂર ઘટી શકે. આત્મા વ્યાકિનયની અપેક્ષાએ નિત્ય છે અને પર્યાયાકિ નયની અપેક્ષાએ અનિત્ય છે. આત્મામાં તે તે મનુષ્યાદિ પાંચા ઉત્પન્ન થાય છે માટે તે તે મનુષ્યાદિપર્યાયસ્વરૂપ આત્મા નાશ પામે છે માટે આત્મા અનિત્ય છે. પરન્તુ તે વખતે ય શુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય તેા નાશ પામતું જ નથી માટે આત્મા નિત્ય પણ છે. એટલે હવે આત્મામાં કોઈ ને ણવાની ક્રિયાના પર્યાય ઉત્પન્ન થઈ શકે છે અને કાઇથી હણાવવા દ્વારા નાશ પર્યાય પણ ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. વળી એ અનિત્ય
૧૧૭. (૧) હારિ અષ્ટક : ૧૬-૧(ર) દ્વા. હ્રા. ૮–૨૫.
