________________
સદનુષ્ઠાન
૧૬૩
ઉપરને ભારે આદરભાવ વિગેરે અંતરના શ્રદ્ધાદિભાવને જણાવનાર છે. જેના અંતરમાં અશ્રદ્ધાદિ ભાવો છે તેને આદ્યતઃ અનુષ્ઠાન પ્રત્યે આદરાદિ જોવા મળશે જ નહિ, એટલે જે ચલચિત્તતાદિ કારણેને લીધે સ્થાનાદિ ગામાં ઉપયોગ ન પણ રહે છતાં જે તેના પ્રત્યે આદરાદિભાવ સ્પષ્ટ દેખાતું હોય તે તે આત્મામાં અનુષ્ઠાને પ્રત્યે શ્રદ્ધાદિભાવ છે એમ જરૂર કહી શકાય. અને જ્યાં એ શ્રદ્ધાદિભાવે છે ત્યાં દેશવિરત્યાદિના તે અનુષ્ઠાને ના ઈચ્છાદિયેગ સફળ બને છે.૮૫ ३००] गुडखण्डादिमाधुर्य-भेदवत्पुरुषान्तरे ।
भेदेऽपीच्छादिभावानां दोषो नार्थान्वयादिह ॥३६॥
પ્રશ્ન-અત્યન્ત મન્દ કેટિના ઈચ્છાદિયગ જ્યાં હોય ત્યાં પણ તે આત્મા ઈછાદિયેગવાળે કહી શકાય?
ઉત્તર-હા, ગોળ સાકર વિગેરેની મધુરતામાં ભેદ હોવા છતાં તે બધાયમાં જેમ મધુરતા તે છે જ તેવી જ રીતે ભિન્ન ભિન્ન પુરૂમાં ઈચ્છાદિયેગ પણ ભિન્ન ભિન્ન હેવા છતાં તેમનામાં બધાયમાં એગ તે છે જ. (ભલે પછી તે અત્યન્ત અલ્પ પણ હોય) કહેવાને આશય એ છે કે સાકર ખાંડ, ગોળ, રસ અને શેરડી એ પાંચ તુલ્ય શ્રદ્ધા, મેધા, ધૃતિ, ધારણ અને અનુપ્રેક્ષા એ પાંચ ભાવે અનુક્રમે છે. હવે આ શ્રદ્ધાદિભાવ એવો આંતર પરિણામ છે કે જે, અનુષ્ઠાન પ્રત્યેના આદરાદિ બાહ્ય લિંગથી વ્યક્ત થાય છે. કેઈ આત્માને
૮૫. રિહૃતફા...સદ્ધા, મેદાઇ ત્યિાદિ.
