________________
એને કેઈની પીડા કે પંચાત નથી. કોઈની તથા કે કથા નથી. સંસારના છીછરા આત્માઓ જે વિષયસુખમાં આનન્દ માણે છે એમાં એ ભારોભાર દુઃખનાં દર્શન કરે છે. કારણ કે જેની તેલ કોઈ ન આવી શકે એવા અધ્યાત્મ સુખનાં સમપાનની મસ્તીમાં એ ચૂર રહે છે.
અધ્યાત્મનું સુખ જ એવું છે કે જે અનુભવે એને નિજાનન્દની અસ્તી ચઢે. નિજાનન્દની જેટલી મસ્તી વધુ ચઢે એટલી વધુ સ્થિરતા અધ્યાત્મ માર્ગમાં થાય અને જેટલી સ્થિરતા વધુ થાય એટલી મસ્તીની છેળો વધુ ઊછળે અને આમ પછી પરમ્પરા ચાલ્યા જ કરે અને આખરે આ ભવ્ય અભિયાન પિતાની આખરી મંઝિલ તય કરી લે.
ગુણવત્તા અને પ્રમાણે બન્ને દૃષ્ટિએ અધ્યાત્મને સુખને ગ- 1 તનું કોઈ પણ ભૌતિક સુખ આંબી શકે નહીં. ખરેખર તે આ બન્ને સુખની કઈ તુલના જ થઈ શકે એમ નથી કરી શકાય નહીં, કરાય જ નહીં. છતાં વિશ્વને સમજાવવા માટે કરવી પડે છે. ચણોઠીની સામે સુવર્ણ તોલવું પડે છે તેમ જ તે. પરંતુ એક ચણોઠી અને ચણોઠીભર સેનાની કઈ રીતે બરાબરી થઈ શકે એવી છે ખરી ? સેનું ચણેઠીભર ખરું પરંતુ એમાંથી કેટલી ચણોઠીઓ ખરીદી શકાય? કેઈ સુમાર છે ખરે એને ? અને સુવર્ણની ગુણવત્તાને એક કેટયંશ પણ ચણોઠીમાં છે? એવું જ છે અધ્યાત્મસુખનું અને વૈષયિક સુખનું.
અધ્યાત્મ સુખના એક બિન્દુનું પણ મૂલ્ય સમજવું સામાન્ય બુદ્ધિથી બહારની વસ્તુ છે. ત્રણ લેકનું સમગ્ર વૈષયિક સુખ સમકાળે એકત્ર કરીએ અને અનન્ત વડે એને કલ્પિત ગુણાકાર કરીને અધ્યાત્મસુખના એક બિન્દુ સામે ગોઠવીએ તે પણ પલું તે અધ્યાત્મ સુખનું જ નમવાનું. બેસે છે બુદ્ધિમાં વાત? આ વરતુ જ બુદ્ધિની નથી. આ તે છે અનુભવની વસ્તુ. આને તે એક અનુભવી જ
