________________
•૯૨
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ
આમ “એવકારને “ષજવનિકાયમાં જુદી જુદી રીતે ચાઇને જે એકાન્ત પકડીએ તે એ એકાન્ત શ્રદ્ધાન એ શુદ્ધ સમ્યકત્વ નથી. નિશ્ચયનયથી એ આત્મા મિથ્યાષ્ટિ જ કહેવાય.
પદાર્થ અનન્તપર્યાયમય છે એટલે (૧) જીવમાં જીવવા છે તેમ અજીવ પણ છે, (૨) ષડૂજીવનિકાયમાં ષડુત્વ છે તેમ એકત્વ પણ છે, (૩) નિકાયત્વ છે તેમ અનિકાયત્વ પણ છે. આ રીતે પદાર્થનું જે યથાર્થ સ્વરૂપ (યથાત્મા) કે, ‘પદાર્થ સર્વ પર્યાયવાળે છે” તેને નિશ્ચય ન થવાથી એવું એકાન્તવાળું ષડૂજીવનિકાય શ્રદ્ધાન એ શુદ્ધસમ્યકત્વ સ્વરૂપ નથી. ૪૨
१६१] यावन्तः पर्यया वाचां, यावन्तवार्थपर्ययाः।
साम्प्रतानागतातीतास्तावद्र्व्यं किलैककम् ॥२३॥
વિશ્વનું કઈ પણ એક જ દ્રવ્ય સર્વપર્યાયમય છે એ વાત હવે સિદ્ધ કરવામાં આવે છે. શબ્દનય સમભિરૂઢનય અને એવંભૂતનય અથવા તેનાથી વાચ્ય વસ્તુના અંશે તે બધા વસ્તુના વચનપર્યાય કહેવાય.
જ્યારે સંગ્રહાદિ–નય અથવા તદ્વાએ બધા વસ્તુના -અંશે વસ્તુના અર્થપર્યાય કહેવાય.
પ્રત્યેક વસ્તુના અનન્તાનન્ત વચન-પર્યાય છે અને ૪૨. (૧) સમ્મતિ તર્ક-૩ જે કાષ્ઠ ૨૮ મે લોક.
