________________
શ્રી અધ્યાત્મસાર ગ્રન્થ. - પ્ર.–શું રતિ મેહનીયકર્મના ઉદય વિના તેમને વિષયમાં રતિ થાય છે? ઉ–ના, રતિમોહને ઉદય તે તેમને હોય જ, પરંતુ તે કર્મને રસ અત્યન્ત મન્દ હેય. એનું કારણ એમને પ્રાપ્ત થયેલું વિશિષ્ટ કેટિનું વિવેક જ્ઞાન હોય છે.
સમ્યગ્દર્શનની વિશિષ્ટ દશાને નહિ પામેલા સમ્યગ્દષ્ટિ જીની વિષય રતિમાં રતિ મેહ કર્મને ઉદય પ્રાયઃ બળવાન હોય જ્યારે વિશિષ્ટજ્ઞાની સમ્યગ્દષ્ટિ છે નિકાચિત ભેગાવલિ કર્મોદયને લીધે જ સંસારના વિષયમાં રતિ કરતા હોય એટલે વસ્તુતઃ તેમને તે પદાર્થોમાં આનંદ ન હોય એટલે તેઓ જે વિષય સુખ માણે છે તેમાં શતાવેદનીયને નિકાચિત કર્મોદય જ પ્રધાન કારણ બને છે.
પ્ર–શું નીચેની કક્ષાના સમ્યગ્દષ્ટિ જીવેને વિષયમાં જે રતિ થાય તે અત્યન્ત બળવાન હોય? ઉ.–ના, અનંતાનુબંધી રાગના ઘરની અત્યન્ત બળવાન રતિ તે કોઈ પણ સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મામાં સંભવી શકે જ નહિ. અન્યથા સમ્યદર્શન જ ન રહે. પરંતુ અપ્રત્યાખ્યાનાવરણાદિ રાગના ઘરની રતિ તે વિવેકજ્ઞાનના બળથી વિશિષ્ટ દશાને પ્રાપ્ત થએલા તીર્થંકરાદિના સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માઓને બહ મંદ પ્રમાણમાં હોય જ્યારે બીજા સામાન્ય સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માઓને તેનું બળ તેમની અપેક્ષાએ વધુ હેય. ૨૫
૨૫ (૧) વીતરાગસ્તોત્ર ૧રમો પ્રકાશ.
(૨) યોગશાસ્ત્ર ૩જે પ્રકાશ. પૃ. ૨૧૭
