________________
ગાથા-૭]
| [૩૩
પાંચમાં ગુણસ્થાને તથા પાંચ પાપના પૂર્ણ ત્યાગરૂપ મહાવ્રત છઠ્ઠા ગુણસ્થાને પળાય છે. સમ્યગ્દષ્ટિ ચક્રવર્તી, હિંસા વગેરે પાપોના ત્યાગી નહિ હોવા છતાં પણ, સાત વ્યસનના તો નિયમથી ત્યાગી હોય છે. ચક્રવર્તી પણ ત્યાગ અને વૈરાગ્યના માધ્યમથી જ શુદ્ધાત્માને પામ્યા છે. સ્વ-પરનું સહજ ભેદજ્ઞાન તેમને પણ વર્તે છે, તેથી તે જ્ઞાની છે, આત્મજ્ઞાની છે.
જે જીવના હૃદયમાં દેવ-શાસ્ત્ર-ગુરુ પ્રત્યે અહોભાવ હોતો નથી, તેનું ચિત્ત ક્યારેય વૈરાગ્યમય ન થઈ શકે. તેથી દરેક જીવે પોતપોતાની ભૂમિકાનુસાર ત્યાગ પણ કરવો જોઈએ. અરે! હાં, જે વસ્તુનો પોતે ત્યાગ કર્યો હોય તે વસ્તુને ભૂલી જવી જોઈએ. -તેમાં પણ વસ્તુના ત્યાગમાં વસ્તુ પ્રત્યેના વિકારને ત્યાગવાની મુખ્યતા હોવી જોઈએ.
શુભભાવરૂપ વિકાર તો જ્ઞાનીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે પરંતુ જ્ઞાની શુભભાવમાં ધર્મ માનતાં નથી. અહીં એમ કહે છે કે સામાન્ય શ્રાવકને યોગ્ય ત્યાગ તથા વૈરાગ્ય તો હોવી જ જોઈએ પણ જો જીવ, તે મંદકષાયરૂપ શુભભાવમાં અટકી જાય, તો અજ્ઞાનીને નિજાનુભૂતિ સુધી પહોંચવામાં બાધક બને છે.
જે જીવે નિજ સ્વભાવની ઓળખાણ કરવી હોય, તે જીવે સર્વપ્રથમ ત્યાગ અને વૈરાગ્યનું સ્વરૂપ સમજવું જોઈએ. કષાયની મંદતાના સમયે સાતા વેદનીયના ઉદયથી જે સુખ ભાસે છે, અજ્ઞાની તેને જ સાચું સુખ માની લે છે તેથી તે આત્માના આહલા સ્વરૂપ વાસ્તવિક અતીન્દ્રિય આનંદ સુધી પહોંચી શકતો નથી.
