________________
ગાથા-૧]
[૧૧
નથી કે આત્માએ આજ સુધી પોતાને ન સમજીને પરને જ સમજ્યા હોય. અજ્ઞાની પોતાના સ્વરૂપને સમજતો નથી, સાથે-સાથે જગતના પરદ્રવ્યના સ્વરૂપને પણ સમજતો નથી. કારણ કે જો પોતાને સમજ્યો હોત તો, તેમાં એકત્વ કરીને તેમાં જ લીન થઈ જાત. અથવા જો જગતના પરદ્રવ્યોને સમજ્યો હોત તો, શરીર વગેરે પારદ્રવ્યોથી એકત્વ તોડીને તેનાથી રાગ-દ્વેષ છોડ્યા હોત. આમ અજ્ઞાની ન તો પોતાને સમજે છે, ન તો પરદ્રવ્યરૂપ જગતને સમજે છે. તેથી સ્વ-પરની સત્ય સમજણ આપનાર સદ્ગુરુને મન-વચન-કાયાથી નમસ્કાર કર્યા છે.
જગતના સ્વરૂપનું યથાર્થજ્ઞાન દેવ-શાસ્ત્ર-ગુરુના નિમિત્તથી પ્રાપ્ત થાય છે. સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિથી વિચાર કરતા અહીં, માત્ર ગુરુને જ નહિ, પરંતુ દેવ, શાસ્ત્ર તથા ગુરુ એમ ત્રણેય નિમિત્તોને નમસ્કાર કર્યા છે. શ્રી અર્થાત્ જ્ઞાનરૂપી લક્ષ્મી એટલે જિનવાણી માતા, સદ્ગુરુ અર્થાત્ ગુરુ તથા ભગવંત અર્થાત્ જિનેન્દ્ર ભગવાન એટલે દેવ. આમ, અહીં મંગલાચરણમાં શાસ્ત્ર, ગુરુ તથા દેવને નમસ્કાર કર્યા છે. ત્રણેય નિમિત્તોનો ક્રમ પણ યથાયોગ્ય છે. વર્તમાન પંચમકાળમાં શાસ્ત્રનો યોગ સુલભ છે, ગુરુનો યોગ દુષ્કર છે, દુર્લભ છે તથા દેવનો યોગ અસંભવ છે. આમ, સુલભ, દુર્લભ તથા અસંભવ ક્રમ દૃષ્ટિમાં રાખીને શ્રી કહેતા શાસ્ત્રને પહેલા, સદ્ગુરુ કહેતા ગુરુને બીજા તથા ભગવંત કહેતા દેવને ત્રીજા ક્રમે નમસ્કાર કર્યા છે.
પૂ. ગુરુદેવશ્રી કાનજી સ્વામીએ કરેલ પ્રસ્તુત ગાથા સંબંધી ભાવોદ્ઘાટનના અંશો આ પ્રમાણે છે.
