________________
૩૫૦]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
નથી; તેમ છતાં જગતના સ્વરૂપની ઓળખાણ હોવાથી તેઓ ઈન્દ્રિય વિષયમાં લપાતા નથી.
અનેક શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરીને પણ સ્વાનુભવદશા પ્રગટ ન થાય ત્યાં સુધી અજ્ઞાન દૂર થતું નથી. સ્વભાવમાં સ્થિર થયા વિના મોક્ષમાર્ગ પણ મળતો નથી. શિષ્યએ આત્માના સ્વરૂપનો અનુભવ પ્રમાણથી સ્વીકાર કર્યો છે. તેથી સદગુરુના ઉપદેશને નિમિત્તરૂપે સમજીને વ્યવહારથી અહોભાવ વ્યક્ત કર્યો છે.
ભાસ્યું નિજ સ્વરૂપ છે, શુદ્ધ ચેતનારૂપ; અજર અમર અવિનાશીને, દેહાતીત સ્વરૂપ. ૧૨૦ આત્મજ્ઞાનીને આત્માની સમજણ છે, આત્માનો અનુભવ છે, જ્યારે શાસ્ત્રજ્ઞાની મિથ્યાદષ્ટી આત્મા-અનાત્મા વિશે થોડા અંશે જાણકારી ધરાવે છે. જ્ઞાનીને નિજ આત્માનું સ્વરૂપ, શુદ્ધ જ્ઞાનમય અનુભવાયું છે. અનુભવાયેલું આત્મસ્વરૂપ વચનાતીત છે. દેહાતીત આત્માનો અનુભવ વચનાતીત કેમ ન હોય? કારણ કે જો અનુભવ અને વચન એક જ હોય, તો વચનને સાંભળવું જ અનુભવ બની જાત અને પછી અનુભવનું કોઈ મહત્વ જનરહેત. ગ્રંથાધિરાજ સમયસારના અંતિમ સર્વવિશુદ્ધિ જ્ઞાન અધિકારમાં આત્માના જ્ઞાનને પર્યાયના ભેદથી ભિન્ન કહીને, શુદ્ધ જ્ઞાનનું સ્વરૂપ સમજાવ્યું છે. ત્યાં સર્વવિશુદ્ધિજ્ઞાન અધિકારને સૌથી અંતિમ ક્રમે રાખ્યો છે. એનો અર્થ એમ પણ છે કે જ્યાં સુધી તેના પહેલાના સર્વ અધિકારોની સમજણ ન થાય,
