________________
ગાથા-૯૮].
– [૨૯૯
આવે છે. દિવાળી પહેલા ધનતેરસ મનાવવામાં આવે છે. ખરેખર તે ધનતેરસ નથી પરંતુ ધ્યાનતેરસ છે. તે ધ્યાનતેરસ ભગવાન મહાવીરના શhધ્યાનની મહિમા બતાવે છે. તે કાળમાં ધ્યાનરૂપી લક્ષ્મીની મહિમા વધુ હતી, આ કાળમાં ધનરૂપી લક્ષ્મી વધુ કિંમતી બની ગઈ તેથી લોકોએ ધનતેરસ ઉજવવાનું શરૂ કર્યું. પહેલા લોકો આ દિવસે ધ્યાન કરતાં, સ્વરૂપનું ચિંતન કરતાં હતાં જેથી મહાવીર ભગવાને પ્રગટ કરેલી કેવળજ્ઞાનરૂપી લક્ષ્મીને પોતે પણ પ્રગટ કરે. પરંતુ હવે વાત કંઈક જુદી જ છે. આજના યુગમાં આ દિવસે લોકો સોના-ચાંદીની વસ્તુ ખરીદવાને શુકન માને છે. જેથી ભગવાને ત્યાગેલી ધન-વૈભવરૂપી લક્ષ્મી સદા મળતી રહે. ખરેખર, જ્ઞાન અને ધ્યાન સમાન કોઈ અન્ય નિજ આત્માના ઉપકારી નથી. જ્ઞાન આત્માનું સામર્થ છે તથા સુખ આત્માનો વૈભવ છે. અંધકારનો ક્ષય થતાં પ્રકાશનો ઉત્પાદું થાય છે, તેમાં સમયભેદ નથી. ઉત્પાદ્વ્યય એક સમયમાં થાય છે, તેમ છતાં અંધકારના જવાથી પ્રકાશ આવતો નથી તથા પ્રકાશના આવવાથી અંધકાર જતો નથી. પ્રકાશ પોતાની યોગ્યતાથી આવે છે તથા અંધકાર પોતાની યોગ્યતાથી જાય છે. તેવો ઉત્પાત્રેયનો સ્વતંત્ર સ્વભાવ છે. એજ રીતે અજ્ઞાનનો વ્યય તથા જ્ઞાનનો ઉત્પા, એક જ સમયે થાય છે. વ્યય પામતી અજ્ઞાનતા કે ઉત્પન્ન થતી જ્ઞાન દશા તરફ દૃષ્ટિ કરવાથી અજ્ઞાનનો નાશ કે જ્ઞાનનો ઉત્યા થતો નથી પરંતુ ત્રિકાળી શાકભાવને એકત્વપૂર્વક દષ્ટિમાં લેતા અજ્ઞાનનો વ્યય તથા જ્ઞાનનો સહેજે ઉદય થાય છે.