________________
ગાથા-૯૭].
– [૨૯૫
માતા-પિતા હોય છે કે જેમના સંતાન જન્મથી કરોડપતિ હોય છે, પરંતુ તે સંતાનો બૌદ્ધિક દૃષ્ટિએ અતિ મંદ હોય છે. તે સંતાનોને પુણ્યના ઉદયથી બાહ્ય સાધનોની અનુકૂળતા તો મળી, પણ તીક્ષ્ણ બુદ્ધિ ન મળી. શિષ્યએ ઉદય શબ્દનો બે વાર પ્રયોગ કરીને તત્ત્વને સમજવાની જિજ્ઞાસાને વચન દ્વારા વ્યક્ત કરી છે. જેને તત્ત્વ સમજવાની રુચિ હોય, તેને જ્યાં સુધી તત્ત્વની સમજણ ન થાય, ત્યાં સુધી ચેન પડતું નથી. તે સત્યની શોધમાં વ્યસ્ત થઈ જાય છે. વિષયભોગના વિકલ્પો મંદ પડે છે. અંતરંગ પરિણામોની નિર્મળતા વિના તત્ત્વ સમજાતું નથી. ખરેખર, ભાગ્ય અર્થાત્ કર્મોદયનો નાશ થવો, એ જ સદ્ભાગ્ય છે. શિષ્યને મોક્ષનો માર્ગ જાણવો છે, માનવો છે તથા તે માર્ગ પર ચાલવું પણ છે. તેમાં જ શિષ્ય પોતાનું સદ્ભાગ્ય સમજે છે.
પાંચે ઉત્તરની થઈ, આત્મા વિષે પ્રતીત; થાશે મોક્ષ ઉપાયની, સહજ પ્રતીત એ રીત. ૯૭ પાંચ ઉત્તરથી આત્માની પ્રતીતિ થઈ હોવાથી, છઠ્ઠી મોક્ષના ઉપાય સંબંધી પદની પણ પ્રતીતિ થશે એમ કહીને સદગુરુએ શિષ્યના મનોબળને દઢ કર્યું છે. ખરેખર પહેલું પદ જ નહિ પણ પૂર્વે સમજાવેલાં પાંચેય પદ આત્માથી સંબંધિત હોવાથી, અહીં માત્ર આત્મા વિશે પ્રતીતિના વાત કહી છે. એટલું જ નહિ પરંતુ છઠું પદ પણ આત્માથી જ સંબંધી છે, તેથી સદ્ગુરુને પણ એ વાતની પ્રતીતિ છે કે શિષ્યને પાંચ પદની પ્રતીતિ થઈ હોવાથી છઠ્ઠા પદની પણ
