________________
૨૮૪]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
નથી. સાયકલની ટ્યુબમાં એક વાલ હોય છે, તે વાલના કારણે ટ્યુબમાં હવા ભરી શકાય છે પણ પાછી બહાર આવી શકતી નથી. તેવી રીતે મોક્ષગમન તો થાય છે પણ મોક્ષથી આગમન થતું નથી. જ્ઞાનનું પરાધીનપણું છૂટી જતા સુખનું પરાધીનપણું પણ છૂટી જાય છે. સિદ્ધ ભગવાન અનંતસુખ ભોગવે છે. સુખ ભોગવવું, એ આત્માનો સ્વભાવ છે; તેથી સુખને ભોગવવાનું છોડી દેવા માટે સદ્ગુરુનો ઉપદેશ નથી. પરપદાર્થમાંથી સુખ માનવાનું છોડીને સ્વભાવથી સુખ ભોગવવું દોષરૂપ નથી. તેથી કૃપાળુ દેવે કહ્યું છે કે, ‘નિર્દોષ સુખ નિર્દોષ આનંદ લો ગમે ત્યાંથી ભલે' અર્થાત્ જેમાં ૫૨ પદાર્થની પંચમાત્ર પણ અપેક્ષા ન હોય, એવો નિરાકુળ આનંદ તથા સુખ પોતાના સ્વભાવમાંથી પ્રગટ કરવા જોઈએ. સિદ્ધ ભગવાન અનંત સુખી છે, કારણ કે અનંતદુઃખના નાશ થવાથી પ્રગટ થયેલું સુખ પણ અનંત જ હોય છે.
♦ પૂ. ગુરુદેવશ્રી કાનજી સ્વામીએ કરેલ પ્રસ્તુત ગાથા સંબંધી ભાવોદ્ઘાટનના અંશો આ પ્રમાણે છે.
‘‘સિદ્ધ એટલે પૂર્ણ શુદ્ધ કૃતકૃત્યદશા. જેમાં કંઈ કરવાપણું નથી. પ્રથમ શુભાશુભ પરિણામની હીનાધિક અવસ્થા અને તેવી જ સ્થિતિવાળા દેહાદિ સંયોગ મળતા હતા; તે ઉપાધિભાવનું ફરી ગ્રહણ ન થાય એવા શુદ્ધ વીતરાગ-અબંધભાવ વડે તે જાતના પુરુષાર્થની સ્થિરતાથી, તે તે સંયોગનો વિયોગ થાય છે. જે પૂર્વ કર્મ સત્તામાં પડ્યાં છે તેની અબંધપૂર્વક નિર્જરા થાય, અને તેવી રીતે દેહાદિના સર્વથા વિયોગ સહિત મોક્ષસ્વભાવ પ્રગટે છે, અને ‘નિજ અનંત
