________________
૨૫૬]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
તથા પાપીને દુઃખી કરવાનું કાર્ય ઈશ્વર સંભાળે છે. કોઈ માલિક પોતાના કારખાનામાં કામ કરતાં લોકોને, મહિનાના અંતે મજૂરોનું મહેનતાણું ચૂકવે છે. મજૂરોની જરૂરીયાતો પૂરી કરે છે; તેના લીધે દરેક મજૂરની દૃષ્ટિમાં, તે મજૂરોનો માલિક કહેવાય છે. જ્યારે ઈશ્વર, તો જગતના સર્વ જીવોને કર્મનું ફળ આપે છે; તેથી ઈશ્વર જગતનો માલિક છે. શિષ્યની દૃષ્ટિમાં, જીવોના કર્મના ભોક્તાપણાનું સંચાલન ક૨ના૨ ઈશ્વર, સર્વ જીવોનો ઈષ્ટ હોવાથી, પરમેશ્વર છે. જો કોઈ માલિક, તેના નોકરને પગાર આપે નહિ તો, તે માલિક કહેવાશે નહિ; તેવી રીતે, જો ઈશ્વર, જગતના જીવોને તેનું ફળ ન આપે, તો તે પણ ઈશ્વર કહેવાશે નહિ.
એ વાત હંમેશાં યાદ રાખવી જોઈએ કે ઉપરોક્ત પક્ષ શિષ્યનો છે. સદ્ગુરુ અથવા જૈનદર્શનનો પક્ષ ઈશ્વરને ભોક્તા માનવારૂપ નથી. આ શંકા સંબંધી સદ્ગુરુનો ઉતર તો આગળ બતાવશે. અહીં તો માત્ર શિષ્યની શંકા સમજવા યોગ્ય છે.
♦ પૂ. ગુરુદેવશ્રી કાનજી સ્વામીએ કરેલ પ્રસ્તુત ગાથા સંબંધી ભાવોદ્ઘાટનના અંશો આ પ્રમાણે છે.
‘કોઈ કહે છે કે, ભક્તિ કરીએ તો ઈશ્વર આપણાં દુઃખ ટાળે; એમ માનનારે ઈશ્વરને ઈચ્છાવાળો અને ઉપાધિવાળો માન્યો છે. ઈશ્વર તો સત્સ્વરૂપ, સ્વાધીન શુદ્ધ તત્ત્વ છે, તેને પોતાની કલ્પનાથી ગમે તેવો માનવાથી કાંઈ જે સત્ સ્વરૂપ છે તે અન્યથા થતું નથી. લોકોને સ્વતંત્ર વિચાર કરવાની શક્તિ નહિ તેમ જ સત્ સમાગમની
