________________
૧૯૨].
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
વાંચે, પણ નિર્ણય ન કરે કે આમ જ છે અને તે આ ન્યાયથી છે. શ્રીમ પોતે જ શિષ્યની જિજ્ઞાસાની આબેહૂબ રચના કરી છે, અને હૃદયમાં આરપાર ઊતરી જાય તેવી હૃદયવેધક ભાષામાં સંવાદ રચ્યો છે.”
આત્માના અસ્તિત્વના, આપે કયા પ્રકાર; સંભવ તેનો થાય છે, અંતર કર્યો વિચાર. ૫૯ શિષ્યને સદ્ગુરુએ કહેલાં સમાધાનથી આત્માનું અસ્તિત્વ સમજાયું છે, એ વાતની પુષ્ટિ કરતે તે આત્માના અસ્તિત્વનો સ્વીકાર કરે છે. સદ્ગુરુએ શિષ્યને અનેક તર્ક, યુક્તિ તથા ન્યાયસંગત દણંતોના માધ્યમથી આત્માના અસ્તિત્વની સિદ્ધિ કરતા શિષ્યની શંકાનું સમાધાન કર્યું છે. કોઈપણ જીવને, આત્માના અસ્તિત્વના સંબંધમાં યુક્તિ અને દષ્ટાંતના માધ્યમથી, આત્માના અસ્તિત્વનું સ્વરૂપ જેટલી સરળતાથી સમજાવી શકાય છે, તેટલી સરળતાથી આગમના ઉદાહરણોના માધ્યમથી સમજાવી શકાતું નથી. આત્માના અસ્તિત્વનો સ્વીકાર નહિ કરનાર શિષ્ય સમક્ષ યુક્તિ, તર્ક અને દાંતથી શંકાનું સમાધાન કરવું, તે વધુ કાર્યકારી છે.
અલ્પ પ્રયાસે પણ શિષ્યને આત્માનું અસ્તિત્વ સમજાયું, તેનું કારણ શિષ્યની કોમળતા તથા સરળતા છે. કૃપાળુદેવનો શિષ્ય સરળ અને કોમળ તો છે જ, સાથે સાથે બુદ્ધિવાન પણ છે. કારણ કે સદ્ગુરુના કહેવા માત્રથી શિષ્યએ, આત્માના અસ્તિત્વનો સ્વીકાર કર્યો નથી પરંતુ અંતરંગમાં સદ્ગુરુના ઉત્તરનો વિચાર
