________________
૧૭૨]
સિાત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
ઈન્દ્રિયોનું અસ્તિત્વ હોવા છતાં, ઈન્દ્રિયો જાણતી નથી કારણ કે, આત્માના સંયોગમાં પણ ઈન્દ્રિયો જાણતી નથી. જણનારતત્વ આત્મા છે. જેને શાનની મહિમા હોય છે તેને શાનીની એટલે કે આત્માની મહિમા હોય છે. જેવી રીતે લોકમાં પણ જેને કરોડ રૂપિયાની મહિમા હોય છે તેને જ કરોડપતિની મહિમા હોય છે. તેવી રીતે શાનના ધણી આત્માની મહિમા જાગૃત કરવા શાનના રવરૂપને સમજવું જોઈએ. શાન જ સર્વસ્વ છે એવી મહિમા આવવી જોઈએ.
દેહને જાણે તેહને, જાણે ન ઈન્દ્રિય પ્રાણ; આત્માની સત્તા વડે, તેહ પ્રવર્તે જાણ. ૫૩.
અહિં, જ્ઞાન સ્વભાવનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે કે, આત્મદ્રવ્ય સિવાય કોઈ પણ પરદ્રવ્યમાં જાણવાની શક્તિ નથી. એક માત્ર આત્મા જ જ્ઞાનનો ભંડાર છે. આત્મા અનંત શક્તિઓનું સંગ્રહાલય છે. - લંડન જવાનો પ્રસંગ આવ્યો ત્યારે ત્યાંના લોકોને પૂછવામાં આવ્યું કે, લંડનમાં સૌથી વધુ મૂલ્યવાન વસ્તુ કઈ છે? તેના જવાબમાં એક ભાઈએ કહ્યું કે, લંડનમાં કોહિનૂર હીરો સૌથી પ્રખ્યાત તથા કિંમતી પણ છે. વળી મેં પૂછયું કે કોહિનૂર હીરો કિંમતી છે કે હીરાને દેખવાવાળી આંખ કિંમતી છે? કારણ કે જો આંખ ન હોત તો હીરાને દેખત કોણ? તેણે કહ્યું કે, આપની વાત સાચી છે. હીરા કરતાં આંખ વધુ કિંમતી છે. વળી ફરી મેં પૂછયું કે, આંખ કિંમતી છે કે જ્ઞાન કિંમતી છે? કારણ કે જો આંખ હોય પણ જ્ઞાન ન હોય તો
