________________
ગાથા-૫૩]
[૧૭૧
વિદ્યુત ઉપકરણો પોતપોતાનું કામ કરે છે. ટ્યૂબલાઈટનું કામ પંખો નહિ કરે, તેમ પંખાનું કામ ટ્યૂબલાઈટ કે અન્ય વિદ્યુત ઉપકરણો નહિ કરી શકે. પરંતુ ઈલેક્ટ્રીસીટી-પાવર-વિદ્યુતપ્રવાહન હોય, તો એકેય ઉપકરણ કામ નહિ કરે.
વિદ્યુત ઉપકરણો દેખાય છે પણ વિદ્યુતપ્રવાહ દેખાતો નથી પરંતુ શૉક-કરંટ લાગે ત્યારે અનુભવાય છે જરૂર. જ્યાં સુધી વિદ્યુત ઉપકરણો કાર્ય કરી રહ્યા હોય ત્યાં સુધી વિદ્યુતપ્રવાહનો મહિમા નથી જણાતો. પરંતુ વિદ્યુત ઉપકરણો કામ કરતાં ઠપ થઈ જતાં જ વિદ્યુત શક્તિનો મહિમા સમજાઈ જાય છે, એની ખોટ સાલે છે.
એજ પ્રમાણે જ્યાં સુધી ઈન્દ્રિયો કાર્યશીલ છે, ત્યાં સુધી આત્માનો મહિમા નથી જણાતો. પરંતુ જેવી ઈન્દ્રિયો મૃત થાય છે કે આત્માની અગત્યતાનું ભાન થાય છે.
ઈલેક્ટ્રીક કરન્ટનો અનુભવ એક વાર થયા પછી એ ઉત્તેજકદાહક-મારક અનુભવ ફરી કરવાનું સાહસ કરવા કોઈ તૈયાર થતું નથી. આત્માનો અનુભવ એક વાર થયા પછી તે સુખદ-શામકઠારક અનુભવ ફરી ફરીને કરવા માટે જીવ બેચેન રહે છે. . પાંચ ઈન્દ્રિયના માધ્યમથી આત્માનો જ્ઞાન ઉપયોગ પરપદાર્થોને જાણવામાં વ્યસ્ત છે. પરંતુ જ્યારે આત્મા પોતાના જ્ઞાન વિભાવને પરદ્રવ્યોથી સમેટીને પોતે નિજસ્વભાવમાં સ્થિત થાય છે ત્યારે તે ઉપયોગને શુદ્ધોપયોગ અથવા શુદ્ધજ્ઞાન કહે છે.
આત્મા પાંચે ઈન્દ્રિયના માધ્યમથી જાણતો હોવા છતાં, પોતાના જ્ઞાન સ્વભાવને જ જાણે છે કારણ કે, આત્માનો વિયોગ થતાં