________________
૧૬૦]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
જેમ પ્રવચન આપવાની અભિલાષાવાળા જીવો ગલી-ગલીમાં ફરી રહ્યા છે.
મોટાભાગના લોકોને ગુરુ બનવું છે, પરંતુ કોઈ શિષ્ય બનવા માંગતું નથી. જો બધાં જ ગુરુ બની જશે અને કોઈ શિષ્ય જ નહિ રહે, તો તેને ગુરુ કહીને બોલાવશે કોણ? શિષ્યની ભાવના છે કે જ્ઞાનીના માધ્યમથી સમજણ પ્રાપ્ત કરીને નિજાત્માનુભવ કરેશિષ્યને ગુરુ પ્રત્યેનો વિનય કેવા પ્રકારે હોય, તેનું જ્ઞાન પણ શિષ્યને છે. શિષ્યએ ગુરુને કેવા પ્રકારે પ્રશ્ન પૂછવા જોઈએ, તેની શિખામણ પણ અજ્ઞાનીએ કૃપાળુદેવના શિષ્ય પાસેથી લેવી જોઈએ.
ગુરુના જ્ઞાનની કસોટી કરીને પોતાને મહાન બતાવવાથી આત્મહિત તો થતું નથી પરંતુ માન અને માયા કષાયના ફળમાં સંસાર પરિભ્રમણ વધે છે. શિષ્યએ ગુરુ સમક્ષ શંકા કરવી જોઈએ પણ કુશંકા ન કરવી જોઈએ.
પહેલાના જમાનામાં શિષ્યને જ્ઞાન આપતાં પહેલાં, સદ્ગુરુ દ્વારા શિષ્યની પાત્રતાની કસોટી લેવામાં આવતી હતી અને જો શિષ્યમાં વિનય, વિવેક વગેરે સદ્ગુણો હોય, તો જ જ્ઞાન પ્રદાન થતું. આમ શિષ્ય બનવા તથા જ્ઞાન ગ્રહણ કરવા માટે પણ યથાયોગ્ય વિનય અને વિવેક જેવાં અનિવાર્ય અને મહત્ત્વપૂર્ણ સગુણો આત્મામાં પ્રગટ થવાં જોઈએ. અહીં શિષ્ય વિનય અને વિવેકપૂર્વક આત્મા સંબંધી શંકાનું સમાધાન ઈચ્છે છે.
