________________
ગાથા-૪૬]
[૧૫૩
ગુરુ પાસેથી પાકું સમજાઈ જાય. તે ગુરુને કહે છે કે, હથેળીમાં આમળું દેખાય એમ દેખાડો અને તેના કારણો જણાવો પવન જેમ સ્પર્શથી જણાય છે તેમ આત્માનું લક્ષણ શું છે તે જણાવો. ભલે સ્પર્ધાદિથી કે રૂપથીન દેખાય પણ બીજા કોઈ અનુભવથી તો જણાવો. ઘુવડ સૂર્યને દેખી ન શકે પણ તાપ પડે છે તેનો અનુભવ તો તેને થઈ શકે છે, તેમ આ આત્મા અનુભવગમ્ય તો થવો જોઈએ; એમ કારણો રજુ કર્યા અને જણાવ્યું કે કારણો વિચારીને મેં મૂક્યાં છે.”
અથવા દેહ જ આત્મા, અથવા ઈન્દ્રિય પ્રાણ; - મિથ્યા જૂદો માનવો, નહીં જૂદું એંધાણ. ૪૬
શિષ્યને આત્માનો પ્રત્યક્ષ અનુભવ થયો નહિ હોવાથી આત્મા સંબંધી અલગ-અલગ પ્રકારે, પોતાનો મત રજુ કરે છે. શિષ્યમાં એટલી કોમળતા અને સરળતા છે કે, જે આત્માના અસ્તિત્વનો જ નકાર કરતો હતો તે જ શિષ્ય હવે કહે છે કે, આત્માનું અસ્તિત્વ હોય છે. પણ આત્મા નામની વસ્તુ શરીરથી જુદી નથી. શિષ્ય કહે છે કે, દેહ જ આત્મા છે અથવા પાંચ ઈન્દ્રિય કે દશ પ્રાણ સ્વરૂપ આત્મા છે. આત્માનું લક્ષણ આ શરીરથી જુદું દેખવામાં આવતું નથી.
આત્મા અને શરીર બંને એક જ છે. જે જ્ઞાન થઈ રહ્યું છે, તે શરીરને જ થાય છે. ઠંડા-ગરમ વગેરે સ્પર્શાદિનો અનુભવ પણ શરીર કરે છે; એમ માનીને શિષ્ય કહે છે કે, આત્મા અને શરીર જુદાં નથી. શિષ્ય જ્ઞાનમાં નિમિત્તરૂપ પાંચ ઈન્દ્રિયોને જ જ્ઞાતા માની
