________________
૯૮]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
ઘર્મને બહાને અન્યથા વર્તનારા બે વર્ગ મુખ્ય છે-કોઈ શરીરબળવાળા હોય તે ક્રિયાકાંડ કાયકલેશમાં પ્રવર્તે છે અને જે શરીરબળમાં મંદ હોય પણ બુદ્ધિબળ વિશેષ હોય છે તેને ચારિત્ર ઉપર એટલે કષાય ટાળવા તરફ લક્ષ હોતું નથી, પણ શુષ્કજ્ઞાનીપણું હોય છે. તે બુદ્ધિવાળા ક્રિયાકાંડવાળાને નિષેધે છે અને ક્રિયાકાંડવાળા શખશાનીને નિષેધ છે. એમ બેઉ સમજ્યા વિના-આત્માના ભાન વિના એકબીજાને નિષેધે છે.”
જે જિનદેહપ્રમાણ ને, સમવસરણાદિ સિદ્ધિ વર્ણન સમજે જિનનું, રોકી રહે નિજબુદ્ધિ. ૨૫
જે જીવને આત્મા અને શરીરનું અનુભવપૂર્વક ભેદજ્ઞાનની વાત તો બહુ દૂર નથી પણ આત્મા અને શરીરના ભેદની જાણકારી પણ નથી, તે જિનેન્દ્ર ભગવાનના શરીરને જ ભગવાનનું સ્વરૂપ સમજે છે અને આત્મામાં પ્રગટ થયેલી પૂર્ણ વીતરાગતા અને સર્વજ્ઞતા તરફ દૃષ્ટિ કરતો નથી, તેથી તે મિથ્યાદિષ્ટી જ છે. '
મોકાર મહામંત્રમાં પાંચ પરમેષ્ઠીને નમસ્કાર કર્યા છે. પરમેષ્ઠી પદ, એ આત્માની શુદ્ધ અવસ્થા છે. જિનેન્દ્ર ભગવાનને જે શરીર પ્રાપ્ત થયું છે, તે શરીરના સંયોગમાં ભગવાનનો પુરુષાર્થ કોઈ પણ રીતે કાર્યકારી નથી. અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ શરીરનું મળવું તો કર્મના ઉદય અનુસાર હોય છે અને વીતરાગતા પુરુષાર્થના બળથી પ્રગટ થાય છે. આમ વીતરાગભાવથી જિનેન્દ્ર ભગવાન ઊચ્ચ
