________________
અહીં–આ બારીક અને નાજુક શિલ્પવાળા સિંહાસન ઉપર રાજકુમારો બેસતા અને પ્રતાપ તેમજ પરાકમથી સૂર્યની સામે પણ છાતી કાઢતા. પૌરજનો એમના પૌરુષને જોઈને કહેતાઃ “ગગનનો સૂય તે રાત્રે આથમી જાય છે, પણ આ તે જ્યારે જુઓ ત્યારે પ્રતાપથી પ્રકાશે છે.”
અહીં, તું ઊભે છે ત્યાં તો માનવ-ઉત્સવ જામત. દેશદેશના સોદાગરો આવતા; તેજસ્વી રત્ન, પ્રકાશઝરતા હીરા, પાણીદાર મતી, અને ચીનાંશુક વસ્ત્ર લાવતા ને અમારા ખેાળામાં પાથરતા.
તે દિવસે અમે અમારી જાતને ધન્ય ધન્ય માનતા અને ગર્વ તેમ જ ગૌરવથી અમે ફૂલ્યા ન સમાતા.
આજ પણ એ અમે જ છીએ—જયાં કાગડા પણ માળા બાંધતાં ગભરાય છે અને શિયાળે પણ અંદર આવતાં ભય પામે છે.
કાળની વિકરાળ થપાટે અમને ખંડેરમાં ફેરવી નાખ્યાં. અમારા વૂિવો હવે આથમી રહ્યા છે. હવે અમને સૌ મહેલ નહિ, પણ ખંડેર કહે છે. અમારી જીવનસંદયાનો આ છેલ્લે પ્રકાશ છે. એટલે અમારે તને એક અનુભવવાણી કહેવી છે.
આ રીતે પથ્થર પર કતરેલું શિલ્પ નાશ પામે છે, પણ માનવહૃદય પર કોતરેલું સંયમ અને મૈત્રીનું અમર શિપ કદી નાશ પામે ખરું ? કાળના અનંત થર પર પણ એ કા શાશ્વત રહે છે. ભગવાન મહાવીરે માનવહદમ પર કરેલું શિ૯૫ આજ પણ નૂતન નથી લાગતું ?
તે મારા ભાઈ! તું પણ સ્થ લિભદ્ર જેવું એવું કાંઈક કરજે કે જેને કાળ ન ખાય પણ એ કાળને ખાય !'
