________________
પૂર્ણિમા પાછી ઊગી! રહ્યો, પ્રાર્થના જ કરતો રહ્યો, પ્રયત્ન કંઈ જ ન કર્યો. અલબત્ત, એ વૃત્તિની અધમતાએ નથી પહોંચ્યા, પણ સાથે સાથે એટલે ઉપર પણ નથી આવ્યો. એણે ભલે બૂરું નથી કર્યું, તે સારું પણ કંઈ જ નથી કર્યું. એ ખાલી છે, વિવેક અને વૃત્તિની વચ્ચે ઝોલા ખાતે રહી ગયું છે. આ વર્ગ જાય છે ત્યારે એના મુખ પર વિષાદ છે, ચિન્તાની ઘેરી છાયા છે. - ત્રીજો વર્ગ જે માત્ર વૃત્તિપ્રધાન જ છે, એ વૃત્તિઓને અધીન થઈ અધમ કેટિનું જીવન જીવે છે. સત્ય કે સદાચારને વિચાર પણ ન કરે. એ સહેલાઈથી જૂઠું બોલે, ચોરી કરે, હિંસાત્મક નિષ્ફર જીવન જીવે અને એ રીતે અગતિ માટેનાં અધમ કાર્યો કરી જિંદગીને પૂરી કરે.
આ જીવ ચરની જેમ અધગામી જીવન પૂરું કરી પિતાનાં શરમભરેલાં કાર્યો માટે આંસુ સારતે સારતે જાય છે.
આપણે જોયું કે ત્રણ વર્ગ છે–દિવ્યતાપ્રધાન, માનવતાપ્રધાન અને પશુતાપ્રધાન. વિવેક, વિચાર અને વૃત્તિ એ
એમનાં પ્રેરક તત્ત્વ છે. માણસે એ ચિન્તન કરવાનું છેઃ પિતે કયાં છે, પિતાનું દયેય શું છે અને અહીં આવવાને હેિતુ શું છે?
પ્રભુ મહાવીરે એ જ પૂછયું : તું કેણ છે એ તે -જાણ, અને તું અહીં શા માટે આવ્યો છે તે તે કહે?
આ બે વાતનું આપણે ઊંડાણથી ચિન્તન કરશું તે લાગશે કે આપણે કોણ છીએ તે આપણે ખુદ જ જાણતા નથી. આપણે આપણને જાણવા માટે પ્રયત્નશીલ પણ
