________________
શ્રી ધીરજલાલ શાહ
૫
તેના વન—ઉપવને કે નઠ્ઠી–સાગરતટે રહીને ઈશ્વરનું સામીપ્ય મેળવ્યું છે અને તેના લાકકલ્યાણ અર્થે વિનમ્રભાવે વિનિચાગ કરેલો છે.
સૌરાષ્ટ્રની ભૂમિ જેટલી સાત્ત્વિક છે, તેટલી જ ખમીરવંતી પણ છે. તેણે અનેક શૂરવીરા અને અનેક સતીઓને ઉત્પન્ન કરેલ છે કે જેમની કીતિ કથા લોકગીતામાં વણાઈ ને આપણા ચિત્તને ચમત્કાર પમાડી રહી છે. ખીજુ તા ઠીક, પણ અહીના ચાર લૂંટારા તથા બહારવટિયાઓ પણ બહાદુર હતા અને તેઓ પેાતાની પાછળ એવી અનેક વાર્તા મૂક્તા ગયા છે કે જે આપણને તેમની ખેલદીલી માટે માન ઉપજાવ્યા વિના રહે નહિ.
પરંતુ હજી મારે સૌરાષ્ટ્રની એક વિશેષતા વર્ણવવાની છે. તેણે એવા અનેક સાક્ષરા, સાહિત્યકારો તથા કવિઓને ઉત્પન્ન કરેલા છે કે જેમણે ગૂર્જર-સાહિત્યની વાટિકાને લીલીછમ બનાવેલી છે. વળી ભારતની કેટલીક વિરલ વિશિષ્ટ વિભૂતિઓને જન્મ આપવાનું માન પણ તેના ફાળે જાય છે. શ્રીધીરજલાલભાઈ આ સાત્ત્વિક ખમીરવંતી ભૂમિનું એક અણુમાલ રત્ન છે, તેથી જ તે અનેક વાર -સૌરાષ્ટ્રના સપૂત * તરીકે સધાયેલા છે.
'
વિક્રમની વીસમી સદીના પ્રારંભમાં સૌરાષ્ટ્રનું શાસન નાનાં-મોટાં અનેક રજવાડાઓ દ્વારા ચાલતું હતું, પરંતુ તેના પર અંગ્રેજોનું આધિપત્ય છવાયેલું હતું અને મહત્ત્વની દરેક બાબતમાં તેમના નિણ ય છેવટના ગણાતા હતા. રાજ
