________________
શતાવધાની મુનિશ્રી રત્નચંદ્રજી મહારાજ
- શતાવધાની પંડિતરત્ન મુનિશ્રી રત્નચંદજી મહારાજનું અગાધ પાંડિત્ય, તેમની નિરભિમાનતા અને સરળતા સૌ કોઈનું ધ્યાન ખેંચતાં. એકલે હાથે અર્ધમાગધી કોષ બનાવવાનું મહાભારત કાર્ય મુનિશ્રી રત્નચંદ્રજી મહારાજ કરી શકે. ર૦ વર્ષ સુધી સતત પરિશ્રમ સેવી તેમણે જગતને આ અણમેલ ભેટ ધરી. પાંચ મોટા ગ્રંવાળ આવો મહાન કષ બનાવવાની મુશ્કેલીઓને ખ્યાલ આપણને ન આવે. સાધુનું જીવન, સતત પરિભ્રમણ, જોઈતાં સાધને દરેક સ્થળે મળે નહિ અને આવા અણખેડાયેલ ક્ષેત્રમાં અન્યને માર્ગદર્શક થાય તેવું ભગીરથ કાર્ય માથે લેવું અને ફતેહમદ રીતે પાર પાડવું એ શાસનદેવની કૃપા જ લેખાવી જોઈએ. આ કોષ યુરોપ, અમેરિકા અને ભારતની બધી યુનિવસિટીઓમાં વપરાય છે. અર્ધમાગધી ભાષાને હજી સુધી બીજે કઈ છેષ થર્યો નથી. પૂર્વપશ્ચિમને સઘળા વિદ્વાન આ જ ને ઉપયોગ કરે છે. આવો, એક મહાન ગ્રંથ રચીને સ્થાનકવાસી સમાજનું નામ તેમણે ઉજજવળ કર્યું છે. સંસ્કૃત, માગધી, અર્ધમાગધી વગેરે ભાષાઓ ઉપર તેમનું પ્રભુત્વ અજબ હતું. સંસ્કૃત ભાષામાં કોઈ પણ વિષય ઉપર શિધ્રપણે તેઓ કાવ્યો રચી શક્તા અને સંસ્કૃતમાં ભાષણ કરી શકતા. તેમણે બીજા પણ ઘણુ ગ્રંથો સંસ્કૃતમાં રચ્યા છે. તેમને છેલો ગ્રંથ “સૃષ્ટિવાદ અને ઈશ્વરકતૃત્વ' વિજ્ઞાન અને તત્ત્વજ્ઞાનને ઊંડે ઉપાય સૂચવે છે અને આ ગ્રંથમાં જૈન દષ્ટિએ આ વિષયની તલસ્પર્શી મીમાંસા તેમણે કરી છે. '' તેમની સ્મરણશક્તિ અદ્દભુત હતી. અવધાનની ક્રિયા જેમણે જોઈ છે તમને જ આને સાચે ખ્યાલ આવે. તેઓ એક સમયે અવધાને કરી શિક્તા.
તેમના જીવનનાં છેલ્લાં વર્ષોમાં સૌથી અગત્યની હકીક્ત કોન્ફરન્સ પ્રત્યેને તમને પ્રેમ અને કોન્ફરન્સની પ્રગતિ માટે અથાગ પરિશ્રમ! અજમેર સાધુ સંમેલનમાં નિયમો પ્રામાણિકપણે પાળવા અને પળાવવામાં આપણું
