Page Text
________________
૭૦
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું? તરફ વળે, દાનાદિનો અભ્યાસ રાખે અને વ્રત-નિયમ અને ધાર્મિક અનુષ્ઠાનો કરતા થાય તો એના દ્વારા એમના જીવનમાંથી વિચાર-વર્તનની સ્થૂલ અશુદ્ધિઓ દૂર થાય અને તેઓ લઘુકમ થઈ, વૃત્તિની શુદ્ધિ-અશુદ્ધિ સમજતા થાય. આમ પ્રવૃત્તિની જ નહિ પણ ચિત્તની શુદ્ધિ-અશુદ્ધિ સમજવાની ક્ષમતા તેમને લાધે તો, સંભવ છે કે પારમાર્થિક ધર્મ કે જે શુભાત્મપરિણામ સ્વરૂપ હોવાથી સદા આંતરિક છે તે તરફ તેઓ વળે. આ સંભાવનાને લક્ષમાં રાખી જ્ઞાનીઓ વિપાકનો ડર બતાવીને કે પુણ્યબંધનું પ્રલોભન આગળ કરીને ય જીવોને ધર્મપ્રવૃત્તિમાં જોડે છે. પરંતુ જ્યાં મુમુક્ષને માર્ગદર્શનની વાત આવે છે ત્યાં એની સામે એમણે સ્પષ્ટ ચેતવણી ઉચ્ચારી છે કે વિપાકના ડરથી થતો ધર્મ મુક્તિસાધક નથી, લૌકિક છે. માટે મુમુક્ષુ એ ન ભૂલે કે જૈનધર્મમાં પ્રચલિત ક્રિયાકાંડ કરવા માત્રથી લોકોત્તર ધર્મ હાથ લાગી જતો નથી, સ્વાર્થથી ઉપર ઊઠતાં વિચાર-વર્તન જ લોકોત્તર માર્ગે લઈ જઈ શકે.
લૌકિક ધર્મનું સમષ્ટિગત મહત્ત્વ અને તેની મર્યાદા :
લૌકિક સદાચારનું પણ જીવનમાં સ્થાન છે. લોભથી, ભયથી, ગતાનુગતિકતાથી, કુટુંબના સંસ્કારથી, લોકલજજાથી–કોઈ પણ પ્રકારે નીતિનું આચરણ અને સદાચારની જાળવણી થાય એ ઈષ્ટ છે. જો કે તેનું મૂળ સ્વાર્થમાં-તૃષ્ણામાં હોવાથી તૃષ્ણા-મુકિત ન લાધે, કિંતુ, કુટુમ્બને અને સમાજને સુગ્રથિત ને સંવાદી રાખવાનું કાર્ય એ કરી શકે. સમાજમાં ઘર કરી રહેલ અનીતિ, અન્યાય, અધર્મ અને અત્યાચાર એનાથી અંકુશમાં રહે છે. માનવીની સંસ્કારિતા અને ન્યાય-નીતિની તથા સદાચારની ભાવના ટકાવી રાખવામાં એનો ફાળો મહત્ત્વનો છે. આથી, ધર્મશાસ્ત્રોએ લૌકિક સદાચારને પણ ઉત્તેજન આપ્યું છે લોકલજજાથી પણ શીલનું પાલન કરનારને “ધન્ય તે, કૃતપુણ્ય તે, જીવિત તાસ પવિત્ત” કહીને બિરદાવ્યા
કિંતુ, આજે તો લૌકિક કક્ષાનો સદાચાર પણ અદશ્ય થવા માંડયો છે. પ્રગતિ અને સ્વતંત્રતાના નામે વિલાસિતા અને સ્વેચ્છાચારને છૂટો દોર અપાઈ રહ્યો છે. કુટુંબની મર્યાદા અને લોકલજજાની પાળો તૂટી ગઈ છે. પૈસો, પ્રતિષ્ઠા, સત્તા, વૈભવ, વિલાસ જ જીવનનું કેન્દ્ર બની
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |