Page Text
________________
આપણી ધર્મારાધનાની ધરી
૬૫
સત્પ્રવૃત્તિના પણ આદર-સત્કાર અને પ્રશંસાને તે પોતાનું કર્તવ્ય સમજે છે; અને અજૈન આત્માઓના શ્રેષ્ઠ સદ્ગુણોની—ફૂલની સૌરભની જેમ તેમના સમગ્ર અસ્તિત્વ સાથે એકરસ થઈ ગયેલ સદ્ગુણોની યે પ્રશંસા એ વર્તુળોમાં વર્જ્ય મનાય છે.* એમને ભય રહે છે કે પોતાના જેવા ધર્મીજનની પ્રશંસાથી રખે એ ‘અંધર્મ’ને પ્રોત્સાહન મળી જાય !
જ્યાં અજ્ઞાન હોય ત્યાં એની સાથે ભ્રાંતિ અને ભીતિ–ભ્રમ અને ભય—આવીને વસવાટ કરે જ. માટે શ્રેયાર્થીએ ધર્મના લૌકિક અને લોકોત્તર વિભાગ બાબત યથાર્થ સમજ કેળવી લઈ, આ વિષયમાં નિ:શંક અને નિર્ભય બની જવું જોઈએ.
લોકોત્તર ધર્મની આધારશિલા
આ પ્રકરણના પ્રારંભે આપેલ પ્રસંગો એવા મહાનુભાવોના છે કે જેમના સ્વભાવમાં જ પરાર્થે વણાઈ ગયો છે—પોતે ગમે તેવું અને ગમે તેટલું નુકસાન સહી લઈને પણ સામાને એ સુખી કરવા ચાહે છે. આ કક્ષાએ ન પહોંચેલ મધ્યમ આત્માઓ આટલો આત્મભોગ આપી શકતા નથી, તેઓ પોતાનાં સુખ-સગવડ પ્રત્યે તદ્દન ઉદાસીન નથી હોતા પણ તેની સાથે તેઓ અન્યના સુખને પણ એટલું જ મહત્ત્વ આપે છે. એનાથી નીચેની ભૂમિકાએ રહેલ આત્માઓ પોતાના સ્વાર્થને પ્રાધાન્ય આપે છે, પણ તે છતાં અન્યનાં સુખદુ:ખ પ્રત્યે તેઓ સાવ ધિર નથી હોતા, અન્યને નુકસાન ન પહોંચે એની પણ શક્ય કાળજી તેઓ રાખે છે— આ કક્ષા છે ધર્મમાર્ગે પ્રથમ ડગ દેનારા આત્માઓની. જેઓ કેવળ પોતાનો જ સ્વાર્થ જોતા હોય, એથી બીજાને ગમે તેવું નુકસાન થતું હોય તે જોવાની જેમને પરવા નથી હોતી, એટલું જ નહિ, બીજાને ખાડામાં ઉતારીને પણ જે પોતાનો સ્વાર્થ સાધી લેવા મથતા હોય એ કનિષ્ઠ કક્ષાના આત્માઓ છે. એ આત્માઓ ધર્મપ્રવૃત્તિ કદાચ કરતા પણ હોય છતાં એમને ધર્મ સાથે સ્નાનસૂતક નથી હોતાં.
આપણે પૂર્વે એ જોઈ ગયા કે ધર્મમાં પ્રવેશ અર્થે સ્વાર્થવૃત્તિ ઉપર કાપ આવશ્યક છે. સાચો ધર્મ વ્યક્તિને સ્વાર્થની પકડમાંથી ક્રમશ: મુક્ત
જુઓ પ્રકરણના અંતે પરિશિષ્ટ 5.
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |