Page Text
________________
૪૦
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું? ધર્મમાર્ગે પહેલું ડગ
મહાવીર પ્રભુના અનુયાયી થવા ઇચ્છતી–અર્થાત્ ધર્મમાર્ગે જવા ઇચ્છતી–વ્યકિત માટે એ પ્રથમ શરત છે કે તેની આજીવિકા બીજાના શોષણ ઉપર નિર્ભર ન હોવી જોઇએ. પરાર્થની ખીલવટ અને સ્વાર્થવૃત્તિને અંકુશમાં લેવા માટેનું આ પ્રારંભિક પ્રશિક્ષણ છે. નીતિનો પાયો સ્વાર્થથી પર થવામાં રહેલો છે. અતિ સ્વાર્થી વ્યકિત નીતિનું પાલન કરી ન શકે. જેટલા પ્રમાણમાં સ્વાર્થપરાયણતા વધારે તેટલા પ્રમાણમાં અનીતિ - મત્તા પણ વધારે. આથી નિ:સ્વાર્થતા અને નીતિમત્તા એ બે પર્યાય બની રહે છે. આથી શ્રેયાર્થી અર્થાત્ માર્ગાનુસારી માટેના નિયમોમાં સૌથી પહેલો નિયમ એ છે કે તેણે ન્યાય, નીતિ અને પ્રામાણિક વ્યવસાયથી આજીવિકા રળવી. આ નિયમમાં ઊંડું મનોવૈજ્ઞાનિક રહસ્ય છુપાયેલું છે. વ્યકિતની, કુટુંબની, સમાજની, દેશની અને વિશ્વની શાંતિ, ઉન્નતિ, સુવ્યવસ્થા અને આબાદીનું બીજ તેમાં રહેલું છે. કૌટુંબિક, સામાજિક, રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંઘર્ષો અને અશાંતિનું ઉદ્ગમસ્થાન વ્યક્તિગત સ્વાર્થમાં જ છે. આથી, સ્વાર્થવૃત્તિ ઉપર જ ઘા કરતું માર્ગાનુસારી જીવનનું આ પ્રથમ સોપાન માત્ર વ્યકિતગત આધ્યાત્મિક ઉત્થાનમાં જ સીમિત ન રહેતાં કૌટુંબિક, સામાજિક, રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંઘર્ષો અને અશાંતિને નિર્મળ કરીને વિશ્વને શાંતિ પ્રતિ દોરી જતું અતિ મહત્ત્વપૂર્ણ પગલું છે. વળી, પ્રામાણિક વ્યવસાય દ્વારા આજીવિકા રળવાની ટેકને વળગી રહેવામાં એ કસોટી પણ થઈ જાય છે કે ભગવાને પ્રબોધેલ કર્મસિદ્ધાંતમાં પોતાને આસ્થા છે કે નહિ?
અજ્ઞાનવશ માનવી સ્વાર્થમાં પોતાનું સુખ કહ્યું છે. પણ, ધર્મમાર્ગે પગ માંડનાર વ્યકિતએ આ તબ બરાબર ઘૂંટીને આત્મસાત્ કરી લેવું જોઈએ કે અંતે, “વાવો તેવું લણો—જેવું બીજ વાવો તેવું ફળ પામો: કુદરતના આ સનાતન નિયમને કોઈ થાપ આપી શકતું નથી. દશવીશ વર્ષ બીજાને છેતરીને, કાળા-ધોળાં કે ઊંધાચત્તા કરીને એકત્ર કરેલ ધન, માલ, સત્તા, સંપત્તિ, ઐશ્વર્યને એકાદ અકસ્માત, ચોરી, રોગ, કુટુંબફ્લેશ, કુદરતી હોનારત કે કોઈ અકથ્ય રાજકીય પરિવર્તન એક ક્ષણમાં નષ્ટ કરી શકે છે. બીજાનું સુખ છીનવી લઈને જાતે સુખશાંતિ કેમ પામી શકાય? આંગણામાં બાવળ વાવીને આસોપાલવના
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |