Page Text
________________
૩૯
ધર્મનો પ્રારંભ દયા, ગુણવાન પ્રત્યે અદ્વેષ અને સર્વત્ર ઔચિત્યપૂર્વકનું વર્તન એ જીવ કરે છે.”
ધર્મપ્રાપ્તિ માટે જે સામાન્ય સદ્ગણોની મૂડી જોઈએ તેનો ખ્યાલ જ્ઞાનીઓએ ઉપર્યુક્ત વચનોમાં આપ્યો છે. એમાંથી એ હકીકત દીવા
જેવી સ્પષ્ટ દેખાઈ આવે છે કે આત્મસાધનામાં રત ગુણી જનો, માતાપિતા આદિ ઉપકારી જનો તથા દીન-દુ:ખીયાંની સેવા, ભક્તિ અને સહાયતા–ઓછામાં ઓછો આટલો પરાર્થ જીવનમાં આવ્યા વિના ધર્મપ્રાપ્તિ માટેની યોગ્યતા પણ આવતી નથી. અર્થાત્ મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવેશ માટે આ ગુણસંપત્તિ તો જોઈએ જ.
આમ, ધર્મનો પ્રારંભ પરાર્થભાવના બીજથી થાય છે. સ્વોપકાર પણ સાનુબંધ બને છે પરોપકારથી," અર્થાત્ ચિત્ત પરાર્થવૃત્તિથી વાસિત હોય તો જે તે ઉત્તરોત્તર અધિક શુદ્ધ થતું જઈ મુક્તિ સુધી લઈ જઈ શકે. પ્રણિધાનાદિ આશય વિના એ અસંભવિત છે કે ચિત્તની વિશુદ્ધિ ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિગત થતી રહી કમશ: મુક્તિ પ્રતિ દોરી જાય. જ્ઞાનીઓ કહે છે કે “સદા પરહિતમાં રત રહેનાર, ગંભીર અને ઉદાર વ્યક્તિનું સદનુષ્ઠાન જ દશ સંજ્ઞાઓના નિરોધથી–નિરોધના ઉત્સાહથી–પરિપૂર્ણ બને છે.” તાત્પર્ય એ છે કે, સ્વાર્થપરાયણ વ્યક્તિનો દશ સંજ્ઞાઓના નિરોધનો પ્રયત્ન પણ સફળ નથી બની શકતો, કારણ કે જ્યાં સુધી મનમાં સ્વાર્થવૃત્તિ હોય ત્યાં સુધી તેમાં કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ, મદ, મત્સર વગેરે અધમ વૃત્તિઓનું અસ્તિત્વ હોય છે. સ્વાર્થી, સંકુચિત અને સુખેચ્છુ મન ઇન્દ્રિયોની દોરવણી સ્વીકારી આખરે વાસનાના કીચડમાં જ ખેંચી જાય છે. નિષ્કામ સેવા, દાન અને પ્રેમના અભ્યાસપૂર્વકની ધર્મારાધનાથી જ આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ સાધી શકાય છે. મુમુક્ષુએ આ વિચાર પોતાના ચિત્તમાં સુસ્થિર કરી લેવો ઘટે.
ધર્મમાર્ગે ચઢેલી કે ધર્મને અભિમુખ થયેલ વ્યકિત અને ધર્મથી વિમુખ વ્યકિત વચ્ચે ભેદ પાડનાર તત્વ તે આ પરાર્થવૃત્તિનો ઉઘાડ છે મોહના પ્રભાવ માંથી આત્મા કંઈક બહાર આવે છે ત્યારે તે કેવળ સ્વકેન્દ્રિત નથી રહેતો; તેનો પ્રેમ જાત ઉપરથી વિસ્તાર પામતો કુટુંબ, સમાજ, દેશ, વિશ્વ અને અંતે સમગ્ર પ્રાણીસૃષ્ટિને આલિંગે છે. .
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |