Page Text
________________
૩૮
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું? આચાર્ય હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે “યોગબિન્દુમાં અને ઉપાધ્યાયજી મહારાજે ‘દ્વત્રિશત્ ત્રિશિકા'માં યોગની પૂર્વસેવા અર્થાત્ યોગ માટેની જે પૂર્વતૈયારી બતાવી છે, તેમાં ગુરુદેવાદિપૂજન, દાન, દીનાલ્યુદ્ધરણ અને દાક્ષિણ્યાદિ ગુણોનો સમાવેશ છે. ગુરુદેવાદિપૂજનમાં માતાપિતાદિ વડીલવર્ગની સેવા-ભકિતનું દાનમાં પાત્રને–અર્થાત્ સંસારથી વિરક્ત અને આત્મસાધનામાં લીન રહેતા મહાત્માઓને-ભકિતપૂર્વક તથા દીનાદિને અનુકંપાથી અન્ન, વસ્ત્ર, ઔષધ વગેરે તેમની જીવનજરૂરિયાતોને દાનનું સૂચન છે; દીનાક્યુદ્ધરણમાં દીન-અનાથને ઉપકાર થાય તેવા પ્રયત્નો કરવાનું અને દક્ષિણમાં સ્વભાવથી જ પરના કાર્યમાં સહભાગી બનવાનું અર્થાત્ પરગજ થવાનું સૂચન કર્યું છે. ..
યોગશતકમાં ગ્રન્થકાર મહર્ષિ કહે છે કે, “ગુરુએ ધર્મસાધકની ભૂમિકા પરખીને, અપુનર્ધધક જેવા પ્રાથમિક કોટિના આરાધકને સામાન્યપણે પરપીડાત્યાગ, દેવ, ગુરુ અને અતિથિનાં પૂજા-સત્કાર અને દીનાદિને દાન વગેરે લોકધર્મનો ઉપદેશ આપવો, કારણ કે જંગલમાં માર્ગભ્રષ્ટ મુસાફરને કેડી બતાવવાથી તે માર્ગમાં પહોંચી જાય છે તેમ આ લૌકિક ધર્મને આધારે પ્રાથમિક કક્ષાના એ જીવો મોક્ષમાર્ગમાં પ્રવેશ પામી શકે છે.”
વિશતિવિશિકા ગ્રંથના પ્રારંભમાં જ તત્ત્વપ્રાપ્તિનો ઉપાય બતાવતાં અને ચરમાવર્તની ઓળખાણ આપતાં ગ્રન્થકાર કહે છે કે, “મધ્યસ્થતા, સમ્બુદ્ધિનો યોગ અને અર્થિતા વડે અવશ્ય તત્ત્વવિશેષનું જ્ઞાન થાય છે. આ ત્રણ ગુણ વિના તત્ત્વજ્ઞાન થતું નથી. માટે, આ ગુણો સહિત આગમના પરિશીલન)માં પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. સાથે સાથે ગુણી પુરુષોની સેવા, તેમનો વિનય, તેમની આજ્ઞાનું પાલન તથા યથાશક્તિ સાધુ અને અનાથ જનોની સેવા પણ અવશ્ય કરવી જોઈએ. ચરમાવર્સમાં રહેલા ભવ્યમાં આ ગુણો ખીલેલા હોય છે અને ભવનો અંત જેનું ફળ છે એવો ચરાવર્ત પણ આ ગુણોથી કળી શકાય છે.”
જીવ જયારે ચરમાવર્સમાં આવે છે અને ભાવમળ ક્ષીણ થાય છે અર્થાત્ તે ધર્મપ્રાપ્તિ માટે યોગ્ય બને છે ત્યારની એની સ્થિતિનું વર્ણન કરતાં યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચયમાં ગ્રંથકાર કહે છે કે, “દુ:ખી માત્ર પ્રત્યે અત્યંત
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |