Aapne Aatmnirikshan Karishu

SR No.: 005904
Original Sutra Author: N/A
Author: Amarendravijay
Publisher: Aatmjyot Prakashan
Publication Year: 1982
Total Pages: 192
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 52

આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું? જ્ઞાનીઓ ધર્મારાધકોના ત્રણ વિભાગ પાડે છે: બાળ, મધ્યમ અને બુધ. માત્ર બાહ્ય વેશ અને તપ આદિ-કાયાને કકર અનુષ્ઠાન–માં જ ધર્મ જોઈ શકે તે આત્મવિકાસની દૃષ્ટિએ બાળક છે; એનાથી થોડા વિકસિત આત્માઓ ક્રિયાકાંડ અને વિધિવિધાનની ચોકસાઈ વગેરેમાં ધર્મ જુએ છે બુધ જનો ધર્મ આંતર વૃત્તિ વડે પરખે છે—માત્ર કાયાની પ્રવૃત્તિ વડે ધર્મ-અધર્મનો તોલ તેઓ કરતા નથી, પણ પ્રવૃત્તિ પાછળનું પ્રેરક તત્ત્વ કર્યું છે તે જાણી જુએ છે. આ વિવેક કરી શકનાર વ્યક્તિઓ જયાં ધર્મનું આંતર તત્વ જાએ ત્યાં આકર્ષાય, તેનો આદર કરવા પ્રેરાય અને પોતાના જીવનમાં પણ એ તત્ત્વના વિકાસ પ્રત્યે લક્ષ આપે એ સ્વાભાવિક છે. કિંતુ, બાળ જીવો સાંપ્રદાયિકતામાં અટવાઈ પોતાના પંથની છાપ નીચે ચાલતા પાખંડના પગ પખાળ્યા કરે છે અને અન્યત્ર રહેલ સાચી ધાર્મિકતાનો પણ અનાદર અને પ્રસંગે એની હાંસી, ઉપહાસ કે અવહેલના પણ કરી બેસે છે.
માત્ર જૈનોમાં જ નહિ પણ જૈન, હિંદુ, બૌદ્ધ, શીખ, ખ્રિસ્તી, મુસ્લિમ વગેરે કોઈ પણ ધર્મના અનુયાયીઓ તરફ દૃષ્ટિ કરતાં ત્યાં આવી સંકીર્ણ મનોદશા જોવા મળે છે. ઉદાહરણ તરીકે હિંદુ ધર્મના ત્રણ મુખ્ય સંપ્રદાયો: વૈષ્ણવ, શૈવ અને શાક્તની વાત લઈએ તો આપણને દેખાશે કે એ ત્રણમાંના પ્રત્યેકના અનુયાયીઓનો મોટો ભાગ પોતાના સંપ્રદાય કે પેટા સંપ્રદાયને અને તેમાં વિકસેલ કર્મકાંડ, વિધિ-નિષેધ તથા આચાર-વિચારની પ્રણાલિને જ સાચો ધર્મ માને છે અને અન્ય સંપ્રદાયમાં પ્રચલિત અને માન્ય રહેલ. જે રીતરસમ, વિચાર-વર્તન કે માન્યતાઓને તેના સંપ્રદાયે અમાન્ય કે વજર્ય ગણાવેલ હોય તેના પ્રત્યે તે પૂર્વગ્રહ, તિરસ્કાર અને ઉગ્ર વિરોધ સુધ્ધાં સેવે છે. જેમ કે આડું ટીલું કે, ગેરુઆ વસ્ત્રને વૈષ્ણવો વજર્ય ગણે છે, જયારે શૈવો ગેરુઆ રંગને વાસના ઉપરના વિજયનું પ્રતીક ગણી સંન્યાસીઓ માટે એ રંગના વસ્ત્રપરિધાનનો આગ્રહ રાખે છે. વૈષ્ણવો સાધુ માટે સફેદ અને તે બાળબ્રહ્મચારી હોય તો પીળા રંગના વસ્ત્રપરિધાનને માન્યતા આપે છે, અને કિંલક ઊભી લીટીઓની ભૂમિકા પર રચે છે જયારે શૈવ સંપ્રદાયો તિલક માટે આડી લીટીની ભૂમિકાનો આગ્રહ રાખે છે. વાત આટલે જ નથી અટકતી. ચુસ્ત વૈષ્ણવો પોતાનાં સંતાનોનાં નામમાં