________________
નામ વેશભું કામ ન સીઝે
૨૫ ભિન્ન દેશ, કાળ અને પરિસ્થિતિવશ એમની બાહ્ય ચર્યા, વેશભૂષા અને દેશનાની પરિભાષા પણ ભિન્ન હોવા છતાં, તે બધા એક જ કલ્યાણપથના પ્રવાસી હોઈ શકે છે. માટે, એમનો અપલોડ કરવાની ઉતાવળ ન કરતાં, એમનો આશય સમજવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. ભવવ્યાધિના સમર્થ ચિકિત્સક એ મહાત્માઓનો આશય સમજયા વિના એમનો અપલાપ કરવો એટલે મહાન અનર્થને નિમંત્રણ આપવું. ૨
રૂપ જૂજવાં પણ 'ન્યાત” એક
આ પાપથી બચવા માટે ધર્મના પૂર્વોક્ત બે અંશોનો વિવેક પ્રાપ્ત થવો જરૂરી છે. ન્યાયતીર્થ, ન્યાયવિશારદ મુનિરાજ શ્રી ન્યાયવિજયજીએ આ અંગે વિશદ પથદર્શન કરતાં લખ્યું છે કે:
“કુલાચારથી જે જૈન, બૌદ્ધ યા વૈષ્ણવ છે તેની એટલી મહત્તા નથી, પણ જે સમજપૂર્વક જૈન, બૌદ્ધ યા વૈષ્ણવ છે, અર્થાત્ જૈનત્વ, બૌદ્ધત્વ યા વૈષ્ણવત્વના વિશુદ્ધ આદર્શ મુજબ જે જૈન, બૌદ્ધ યા વૈષ્ણવ છે તે જ ખરો જૈન, બૌદ્ધ યા વૈષ્ણવ છે, કેમ કે જે સમજપૂર્વક સન્માર્ગની દીક્ષા અંગીકાર કરે છે તે એ માર્ગની પરંપરામાં કસ્તરકચરા જેવું આવી પડેલું હોય તેને ખસેડવાનો વિવેક પણ દાખવે છે. એવા વિવેકથી તે અસત્ તત્ત્વને દૂર કરી, પોતાના જીવનવિકાસના સાધન સાથે, આમજનતા આગળ પણ એક સ્વચ્છ જ્ઞાનમાર્ગ (સાધનામાર્ગ) રજૂ કરે છે. –એક જ કલ્યાણમાર્ગના યાત્રિકો
“જૈન, બૌદ્ધ, વૈષ્ણવ વગેરે સંકુચિત મનોવૃત્તિના હોય તો જ એકબીજાથી અલગ–જુદા જુદા માર્ગગામી–બને છે, પણ જો વિવેકદૃષ્ટિસંપન્ન અને સાચી કલ્યાણ-કામનાવાળા હોય તો તેઓ, સામ્યદાયિક નામ જુદા ધરાવવા છતાં, વસ્તુત: એક જ કલ્યાણમાર્ગ ઉપર વિહરનારા હોય છે. આવા સમભાવી, શુદ્ધ જિજ્ઞાસુ, ગુણપૂજક સજજનો ખરેખર એક જ માર્ગના સહપ્રવાસી છે. “વૈષ્ણવજન તો તેને કહીએ, જે પીડ પરાઈ જાણે રે–એ ભજન જે દેશભરમાં પ્રસિદ્ધ છે, તેમાં બતાવેલા નૈતિક સદ્ગણો જેમ વૈષ્ણવ થવા માટે આવશ્યક છે, તેમ