________________
૨૦
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું? વાંચ્છુ આરાધકે પોતાની ધર્મારાધનાનું નિરીક્ષણ અને પરીક્ષણ કરતાં રહેવું જરૂરી છે.
આપણને પ્રાપ્ત આરાધનાપદ્ધતિ શ્રીસર્વજ્ઞ અને વીતરાગકથિત હોવાથી સર્વાગ સંપૂર્ણ છે પણ આપણે એને બરાબર સમજ્યા છીએ ખરા? એમાં વિધિ-નિષેધોનું જે નિરૂપણ છે તેને તે જે ભાવમાં છે તે જ ભાવમાં, આપણે સમજયા છીએ કે કેમ? –એ કસોટી તો કરવી જ રહી.
શાસ્ત્રો કહે છે કે, “ભગવાનની પણ આજ્ઞા જો વિપરીત રીતે આદરવામાં આવે તો જીવો પોતાને અને પોતે જેના ઉપર ઉપકાર કરવા ઇચ્છે છે તેવા પોતાના કુટુંબીજનો, શિષ્યો કે અનુયાયીઓ) ને ઉપકાર કરી શકતા નથી.” જિનાજ્ઞાની પ્રાપ્તિ સુધીનો પંથ
માટે, પહેલાં આપણા ચિત્તમાં આ વાત સ્થિર થવી જોઈએ. કે પ્રભુએ જે ભાવમાં જે આજ્ઞા કરી છે તે, તે ભાવે આરાધીએ તો, આપણે પ્રભુ-આજ્ઞાનું પાલન કર્યું ગણાય. એ વિના તેના કોઈ અંશનું જે પાલન કરીએ તે વાસ્તવિક પ્રભુ-આજ્ઞાનું પાલન ન પણ હોય. આ ચેતવણી સૂરિપુરંદર શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે ઉચ્ચારી છે; અને તેનું વિવેચન કરતાં શ્રી યશોભદ્રસૂરિ મહારાજ સ્પષ્ટતા કરે છે કે, “જેમાં શ્રી જિનેશ્વર દેવની આજ્ઞાનું ઐદત્પર્ય–તાત્પર્ય સ્કુટ થતું હોય તે આગમવચન પ્રમાણભૂત ગણાય. તે વિના, એટલે કે ઔદમ્પર્ય-શુદ્ધિ વિના, શ્રી જિનેશ્વર દેવનાં વચનનો કોઈ અંશ એ અન્યનું વચન બની જાય છે કારણ કે તેમાં શ્રી જિનેશ્વર દેવની આજ્ઞાનો જે વિષય છે તેનો અવળો સ્વીકાર હોય છે.”
માત્ર શ્રુતજ્ઞાનથી શ્રી જિનેશ્વર દેવની આજ્ઞાના ઔદપર્ય-રહસ્ય સુધી નથી પહોંચાતું, ભાવનાજ્ઞાન ઔદમ્પર્ય સુધી પહોંચે છે. “આ (ભાવનામય) જ્ઞાનથી જાણેલું તે જ જ્ઞાન કહેવાય; અને, ક્રિયા પણ ભાવનાજ્ઞાનપૂર્વકની હોય તે જ ટૂંક સમયમાં, મોક્ષપ્રાપક બને છે. જીવનું હિત સધાય છે ભાવનાજ્ઞાનથી.” માટે, સ્વહિત સાધવું
