Aapne Aatmnirikshan Karishu

SR No.: 005904
Original Sutra Author: N/A
Author: Amarendravijay
Publisher: Aatmjyot Prakashan
Publication Year: 1982
Total Pages: 192
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 43

‘નામ વેશસું કામ ન સીઝે’
૧૯
કરનારા, એક જ ધર્મના જુદા જુદા સંપ્રદાયો, પરસ્પરથી વિભિન્ન માન્યતા ધરાવતા હોય છે. તેમ પ્રભુવીરને અનુસરનાર આપણે–દિગમ્બર, શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક, સ્થાનકવાસી અને તેરાપંથી—દરેક એમ જ માનતા હોઈએ છીએ કે અમે શ્રી વીર પ્રભુએ બતાવેલા પંથે ચાલી રહ્યા છીએ. છતાં, આપણી માન્યતા અને પ્રવૃત્તિ એકબીજાથી કેટલી જુદી પડે છે! એક શ્રી જિનબિંબનાં દર્શન-પૂજન કર્યા વિના અન્નજળ મોઢામાં ન નાખવાની ટેકથી વ્યક્તિની ધર્મનિષ્ઠાનો તોલ કરે છે; તો બીજો, યુવતીના ચિત્ર જેવા બાહ્ય નિમિત્તથી જેના ચિત્તમાં સંક્ષોભ જાગતો હોય એવા પ્રાથમિક કક્ષાના સાધકોને સુધ્ધાં, પ્રશાંતવદન અને પદ્માસનસ્થ મુદ્રા વડે વીતરાગતાની સહસા સ્મૃતિ જગાડતી જિનમૂર્તિનું અવલંબન લેવાની ઘસીને ના પાડે છે; તો કોઈ એથીયે આગળ વધીને, ધર્મના પ્રથમ સોપાન તુલ્ય અનુકંપાનો પણ નિષેધ કરે છે! શ્રી જિનમૂર્તિનું અવલંબન લેનારમાંથી પણ એક શ્રી વીતરાગની મૂર્તિને આભૂષણોથી ઢાંકી દઈ રાજી થાય છે; બીજો નિર્વસ્ર જિનબિંબને જ વંદનીય-પૂજનીય માને છે અને દેહ સાથેના વજ્રના સંસર્ગ-અસંસર્ગ સાથે જ મુક્તિની પ્રાપ્તિને સાંકળી દે છે! પરસ્પર ટકરાતી આ વિભિન્ન માન્યતાઓમાંથી કઈ માન્યતા. શ્રી જિનાજ્ઞા સાથે સંગત સમજવી? પોતા સિવાયનાની ભૂલ દરેક ઝટ જોઈ શકે છે. સામો કયાં ભીંત ભૂલી રહ્યો છે એ સૌ કોઈને દીવા જેવું સ્પષ્ટ દેખાઈ જાય છે, પરંતુ, જન્મથી મળેલ તેવા તેવા સંસ્કારોને કારણે, પોતાની માન્યતાને દરેક શ્રી જિનેશ્વરદેવકથિત માર્ગ સાથે સુસંગત માની લઈ એમાં કોઈ પ્રશ્ન ઉઠાવતા નથી.
સાધકે હંમેશાં પોતાનું—પોતાની સાધનાનું, પોતાની મનોવૃત્તિઓનું— નિરીક્ષણ કરતાં રહેવું જોઈએ. સામાન્ય માણસ બીજાના દોષો શોધી કાઢવામાં જેટલો રસ લે છે તેથીય અધિક જાગૃતિ સાધકને પોતાની ત્રુટિયો શોધી કાઢવામાં હોય. બીજાની ભૂલ જોવા માણસ જેટલો તત્પર રહે છે, તેટલો તત્પર પોતાની ભૂલ જોવા-સમજવા તે રહે તો તેનો વિકાસ થયા વિના ન રહે. સાધક તો સદા વિકાસશીલ હોવો જોઇએ. માટે એણે પોતાની તપાસ રાખવી અનિવાર્ય છે. આ આત્મનિરીક્ષણ વિના આત્મોન્નતિના માર્ગે પ્રયાણ અખંડ ન રહી શકે. માટે, પ્રગતિ