Page Text
________________
ધર્મ કે કુલાચાર?
અપુનબંધક આત્માઓ તો, કુરૂપ કાદવમાંથી સુંદર સુગંધી-નિર્મળ કમળ સર્જતા કમળના બીજની જેમ, માત્ર ધર્મપ્રવૃત્તિ દ્વારા જ નહિ પણ ઔચિત્યપૂર્ણ તેમંના અન્ય જીવનવ્યવહાર દ્વારા પણ શુચિતા તરફ ગતિ કરતા રહે છે. વિશ્વવાત્સલ્ય, આત્મીયતા : ગુણસંપત્તિનો મૂળસ્રોત
અન્યત્ર કહ્યું છે કે, મોક્ષાર્થી શાંત, દાન, ગંભીર અને વિશ્વવત્સલ હોય, અર્થાત્ સમસ્ત વિશ્વ સાથે તે આત્મીયતા અનુભવતો હોય. અપુનબંધક આત્માના અંતરમાં “વસુધેવ કુટુમ્બકમ ભાવનો ઉદય થઇ રહ્યો હોવાથી જ ઔદાર્યાદિ ગુણો તેનામાં વિકસતા જતા હોય છે.
જગતના જીવો સાથે આત્મીયતાના ભાવનો અંતરમાં ઉદય થતાં તેની સાથે ઔદાર્યાદિ સ્વયં પાંગરે છે. ઉદારતાનો માપદંડ દાન નથી, મન છે. દાનમાં જ માત્ર નહિ પણ બીજા સાથેના સર્વ વ્યવહારમાં અંતરની ઉદારતા કે કૃપણતા-ક્ષુદ્રતા છતી થાય છે. બીજાની ત્રુટી, ક્ષતિ, ખલના, ભૂલ કે અપરાધ પ્રત્યે ઉદારદિલ વ્યક્તિનો પ્રતિભાવ ક્ષમા અને સહાનુભૂતિભર્યો હોવાનો, જ્યારે અનુદાર વ્યક્તિ અસહિષતા, ધૃણા કે દ્વેષ વ્યકત કરશે કે તરત બદલો લેવા ખડી થઈ જશે.
જે મનમાં જગતના જીવો પ્રત્યે પ્રેમ છે, સહાનુભૂતિ છે એ મન દ્વારા સહજ રીતે જ કરુણા, દયા, ઉદારતા વ્યકત થવાની. જ્યાં પ્રેમ હોય છે ત્યાં માણસ આપીને આનંદ અનુભવે છે. પ્રેમપાત્ર માટે ઘસાવામાં મહેનત નથી કરવી પડતી. પ્રેમ હોય ત્યાં ક્ષમા, ઉદારતા, સહાનુભૂતિ સહજ આવે છે. પોતાના પરિવારની વ્યક્તિઓ જ માત્ર નહિ પણ જીવમાત્ર પોતાના પરમ સ્નેહી છે એ વાત જેને હૈયે વસી જાય એ જ ખરેખર ઉદાર બની શકે. એનું નાનામાં નાનું કામ ઔદાર્યથી સુવાસિત હોવાનું.
પોતાના અંતરમાં ઔદાર્યાદિ ગુણોનો ઉદય અને વિકાસ થઈ રહ્યો ન હોય તો જૈન કુળના આચાર કે ધર્માનુષ્ઠાનોની બાહ્ય પ્રવૃત્તિ માત્રથી લોકોત્તર યાને મુક્તિસાધક ધર્મની પોતાને પ્રાપ્તિ થઈ હોવાનું માનવું એ કેવળ ભ્રાન્તિ છે. ઉપર્યુક્ત ગુણો વિના પૂજા, સામાયિક અને દાનાદિ ક્રિયાઓ એ
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |