Page Text
________________
મુમુક્ષુની બે પાંખ
૧૦૯ કેટલીક વખત તો, એક જ વાતને પુષ્ટ કરતું આવું, ભિન્ન ભિન્ન દૃષ્ટિબિંદુથી અને નિરનિરાળી પરિભાષામાં થયેલું નિરૂપણ વસ્તુને વિશદરૂપે સમજવામાં ઊલટું સહાયક નીવડે છે. આથી, સ્વસમય અને પરસમય અર્થાત્ પોતાના મતના અને અન્ય મતના શાસ્ત્રગ્રંથોનું પરિશીલન કરવાની અપેક્ષા શાસ્ત્રકારોએ પ્રબુદ્ધ મુમુક્ષુ પાસેથી રાખી છે. આપણા શ્રમણ સંઘમાં એ માન્યતા સામાન્યત: પ્રચલિત છે કે ન્યાયદર્શનના ગ્રંથોના અધ્યયનપરિશીલન દ્વારા બુદ્ધિ પરિમાજિત થઈ હોય તો સ્વદર્શનના શાસ્ત્રગ્રંથોને વધુ સારી રીતે સમજી શકાય. આથી બુદ્ધિમાન મુનિઓ માટે ન્યાયદર્શનનું અધ્યયન ત્યાગી વર્ગમાં અનિવાર્ય મનાઈ રહ્યું છે. પરિભાષાની સૂક્ષ્મતા સમજવા માટે એ ત્યાગી વર્ગ જેમ ન્યાયદર્શનનું અધ્યયન ઉપયોગી માને છે તેમ હઠ, રાજ, ભકિત કે જ્ઞાનયોગની વિશિષ્ટ પ્રક્રિયાઓની વિશદ સમજ અર્થે તે તે યોગ પ્રણાલિના આત્મજ્ઞાનસંપન્ન સંતો અને સાધકોના અનુભવો આદિનું નિરૂપણ કરતાં ગ્રંથો વિવેકી જિજ્ઞાસુઓને ઉપકારક ન બની શકે ?
માટે, પોતાના વાંચન-મનન-સ્વાધ્યાય અર્થે ગ્રંથની પસંદગી કરતી વખતે તે પોતાના મત-પર્થ-સંપ્રદાયના લેખકની કૃતિ છે કે નહિ એ જ એક માત્ર કસોટીનો ઉપયોગ કરવા કરતાં, તે આત્માનુભૂતિસંપન્ન પુરુષની કૃતિ છે કે નહિ એ કસોટી વડે મુમુક્ષુએ તેનું મૂલ્યાંકન કરવું શ્રેયસ્કર છે.
પ્રથમ શું દાર્શનિક વિવાદ કે સાધના?
આપણાં કેટલાંક ત્યાગી વર્તુળોમાં તેજસ્વી દીક્ષાર્થીઓને તેમજ નૂતન દીક્ષિતોને ન્યાય-વ્યાકરણના અભ્યાસમાં જોડી દેવામાં આવતાં હોય છે. આનું આંધળું અનુકરણ સ્વાધ્યાયરુચિ સાધકે કરવું ઈષ્ટ નથી. સાધકજીવનની દૃષ્ટિએ એ પ્રથા કેટલે અંશે હિતપ્રદ છે એ એક વિચારણીય
મુદ્દો છે.
સાધકનું મૂળ ધ્યેય તો પોતાની આંતરપ્રકૃતિ ઉપર વિજય મેળવી વાસનાઓ, વિકારો અને તૃણામાંથી મુક્ત થઈ જવાનું છે. એ માર્ગે પંથ કાપવા માટે જરૂરી માર્ગદર્શન અને પ્રેરણા મેળવવા માટે તે શ્રવણવાંચન-અધ્યયન કરે. આમ મૂળ ધ્યેયની અપેક્ષાએ શાસ્ત્રાધ્યયન એ પણ
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |