Aapne Aatmnirikshan Karishu

SR No.: 005904
Original Sutra Author: N/A
Author: Amarendravijay
Publisher: Aatmjyot Prakashan
Publication Year: 1982
Total Pages: 192
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 131

મુમુક્ષુની બે પાંખ
૧૦૭. એ દેખીતું જ છે કે ઉપમાઓ કે સંકેતો દ્વારા આધ્યાત્મિક તથ્યોનું નિપૂણ કરતા શાસ્ત્રો કરતાં સુસ્પષ્ટ અને વૈજ્ઞાનિક શૈલીએ તત્ત્વનિરૂપણ કરતા શાસ્ત્રગ્રન્થો મુમુક્ષુના વધુ સારા પથદર્શક બની શકે. તેમાંથી સાધનામાર્ગનું સ્પષ્ટ અને ચોક્સ માર્ગદર્શન શ્રેયાર્થીને મળી શકે. આ દૃષ્ટિએ જોતાં, જૈન સાધકો બડભાગી ગણાય. વૈજ્ઞાનિક ચોકસાઈપૂર્વકની સુસ્પષ્ટ અને નિશ્ચયાત્મક નિરૂપણ શૈલી એ જૈનશાસ્ત્રોની આગવી વિશેષતા છે. જૈનશાસ્ત્રકારોએ ભેદ-ભાંગા-પ્રકાર, ન નિક્ષેપ, નિશ્ચય-વ્યવહાર અને ઉત્સર્ગ અપવાદની આગવી પરિભાષા યોજી કોઈ પણ કથનમાં લેશ પણ સંદિગ્ધતા ન રહે એ માટે અથાગ પરિશ્રમ ઉઠાવ્યો છે. આથી, એ શાસ્ત્રગ્રંથોનું અવલંબન પ્રાપ્ત કરનાર જૈન સાધકોને નિર્મળ સુસ્પષ્ટ જીવનદૃષ્ટિ સુલભ હોવી જોઈએ. કિંતુ, ભાષાની એક મર્યાદા છે. શબ્દો પણ આખરે તો સંકેત જ છે ને? લેખક કે વક્તાના અંતરગત ભાવોનો સંકેત જ એ શબ્દો આપી શકે. શ્રોતાની પાસે એ ભાવોને ઝીલવા– સમજવા માટે આંતરસૂઝની મૂડી હોય તો જ તે એ શબ્દોનો સાચો મર્મ પામી શકે છે, અન્યથા તે પોતાના જ ભાવોનો પ્રક્ષેપ એ શબ્દોમાં કરી લે છે. આથી, જૈનોમાં પણ સાધનાપદ્ધતિવિષયક એકબીજાથી જુદી પડતી વિભિન્ન વિચારધારાઓ આજે પ્રચલિત છે; અને જૈનસંઘ વિચાર-આચારવિષયક એ મતભેદોના કારણે અનેક છાવણીઓ-ફિરકાઓસંપ્રદાયો-ગચ્છો-સમુદાયોમાં વહેંચાઈ ગયો છે. પકવ મુમુક્ષામાંથી સહજ ઉદ્ભવતી આંતરસૂઝ જેને પ્રાપ્ત નથી થઈ હતી તેવા આત્માઓ અસંદિગ્ધ અને સુસ્પષ્ટ શાસ્ત્રોના ય અર્થઘટનમાં ગોથું ખાઈ જાય છે અને ઉત્સર્ગ-અપવાદ, નિશ્ચય-વ્યવહાર કે જ્ઞાન-ક્રિયા વગેરેની કોઈક ગૂંચમાં અટવાઈ જઈ, સાચા સાધનામાર્ગથી દૂર ફંટાઈ જાય છે. દૃષ્ટિરોગથી મુકત તત્ત્વગ્રાહી તટસ્થ દૃષ્ટિ
આથી ઊલટું, માર્ગાનુસારી પ્રજ્ઞાવાળા આત્માઓ ભિન્ન ભિન્ન મતપંથના ગ્રંથો અને વિભિન્ન પરિભાષામાંથી પણ સાધનાને ઉપયોગી પ્રેરણા અને પથદર્શન પ્રાપ્ત કરી લે છે. દેશ-કાળ-ભાષાના ફેરથી એક જ વસ્તુ જુદા જુદા નામે ઓળખાય છે, તેમ ભિન્નભિન્ન દર્શનો, પોતપોતાની આગવી પરિભાષાના કારણે, એક જ ધર્મતત્ત્વને નિરનિરાળાં