Page Text
________________
૭૮
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું?
નિષેધ કર્યો છે કારણ કે તેમ કરવાથી સંસારવર્ધક એ પ્રવૃત્તિમાં અબુધજનોને ઉપાયબુદ્ધિ જન્મે, એના કર્તાનો મોહ–અજ્ઞાન અને અહં–પોષાય, ઉન્માર્ગને પુષ્ટિ મળે, તેમજ જાતની આધ્યાત્મિક જાગૃતિ પણ મંદ પડવાનો પ્રસંગ રહે. મોહને અને ભૌતિક તૃષ્ણાને જ પોષતી કોઈ આભાસિક ધર્મપ્રવૃત્તિને ઉત્તેજન ન મળી જાય તથા પ્રશંસક જાતે પથભ્રષ્ટ ન થઈ જાય એ દૃષ્ટિ ઉપર્યુકત નિષેધની પાછળ રહેલી છે. એટલે ખરેખર તો, એકલા “અન્યદર્શની’ની નહિ પણ, ભૌતિકતામાં મસ્ત ‘જૈનોની પ્રશંસા પણ વર્યા જ ગણવી રહી. અને, દેખીતું ત્યાગ-તપયુકત સાધુચર્યાનું બાહ્ય આસેવન છતાં, બહિરાત્મભાવપ્રેરિત જ જેનું જીવન વહ્યું જતું હોય એવા બહિર્મુખ ત્યાગીઓનાં પ્રશંસા-સત્કાર પણ નિષિદ્ધ જ સમજવાં રહ્યાં.
પુત્રના લગ્ન પ્રસંગે સવારે સિદ્ધચક્રપૂજનનો મહોત્સવ માંડનાર અને એ જ રાત્રે ડીસ્કો ડાન્સનું ઘરઆંગણે આયોજન કરનાર પરિવારની ધર્મભાવનાનાં ગુણગાન કરતાં પહેલાં ક્ષણભર થંભીને એ વિચારવું રહ્યું કે એ પૂજન પ્રભુભકિતપ્રેરિત છે? કે માત્ર સમાજમાં પોતાનો વટ પાડવા માટેનો એક વૈભવી સમારંભ જ છે એ? એ જ રીતે દીર્ધ તપશ્ચર્યાઓથી, સમૂહ દીક્ષાઓથી કે ઉપધાન, પૂજા, પ્રતિષ્ઠા બાદિ પ્રસંગે બોલાતી ઉછામણીઓના માત્ર મસમોટા અંકડાઓથી જ પ્રભાવિત થઈને પ્રશંસાનાં પુષ્પો વેરવા બેસી ન જતાં, એ વિવેક કરવો રહ્યો કે એમાં ધર્મભાવનાપ્રેરિત કેટલું અને અહં-પ્રેરિત કેટલું?
કિંતુ, ખોટા અર્થઘટન અને સાંપ્રદાયિક મોહવશ આજે આપણે એવી બધી પ્રવૃત્તિઓનાં ઢોલ-ત્રાંસા-નગારાં વગાડતાં રહીએ છીએ અને બહિર્ભાવમાં ગળાબૂડ ડૂબેલી વ્યક્તિઓના પગ પખાળતા રહીએ છીએ! એ બધું શું ઉન્માર્ગપોષક નથી?
દૃષ્ટિરાગને બાજુએ મૂકી, શ્રેયાર્થી આત્માઓએ આ વાત નિરાંતે, સ્વસ્થ ચિત્તે વિચારવા જેવી છે કે દૃષ્ટિરાગવિવશ આજે જેમનાં યશોગાન કરતાં આપણે થાકતાં નથી–તકતીઓ, સન્માન સમારંભો, મોટમોટાં સ્વાગત-સામૈયાં, પૂજનો, મહોત્સવો, પરસ્પર સ્પર્ધા કરતી ને ઊડીને આંખે વળગે એવી જાહેરાતો અને આમંત્રણપત્રિકાઓની ભરમાર વગેરે દ્વારા જેમનાં ગુણગાન આપણે હોંશે હોંશે કરી રહ્યાં છીએ અને બીજાઓને તેમ કરવા પ્રેરીએ છીએ, એમાંના કેટલા “મિઆમતિ નથી? ઉન્માર્ગપોષણની વાત આગળ કરીને, અન્યદર્શનસ્થિત સાચા ગુણીજનોની પ્રશંસાનો નિષેધ પોકારનારાંઓએ કદી આ લેખું માંડયું છે ખરું કે સ્વલિંગસ્થ મિશ્રામતિઓની મિશ્રાપ્રવૃત્તિઓનાં રણશિંગાં ફૂંકીને શું તેઓ જાતે ઉન્માર્ગને વેગ નથી આપી રહ્યાં?
સ્મરણમાં રહે કે કોઈ પ્રણાલિકા, વિચાર કે વ્યકિત સમકાલીન સમાજમાં માન્ય હોય એટલા માત્રથી તે “સમ્યફ કે “સુ નથી બની જતાં. પ્રકાંડ વિદ્વાન શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાયને શ્રીપાળરાસની રચના કરતાં કરતાં આત્મજ્ઞાનની ઉપલબ્ધિ થઈ, તે અવસરે એમના મુખેથી સરી પડેલા આ ઉદ્ગાર છે:
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |