________________
રહી કહી રહ્યો હતો, “બેટા ! ઉપરથી ઠેકડે માર. હું તને ઝીલી લઈશ. જરાય ગભરાઈશ નહિ. હું નીચે ઊભો છું ને! તારે કરવાનું હેય નહિ. ચાલ, કૂદકો માર જોઈએ.'
છેક મૂંઝાતો હતો. એને બીક હતા. ત્યાં ફરી એના બાપે કહ્યું. “અરે, કરે છે શાને ? તું પડતું મૂકીશ એ જ તને ઝીલી લઈશ.” અને છોકરાએ ભૂસકો માર્યો. એને બાપ ત્યાંથી ખસી ગયો. છોકરાને જરાક વાગ્યું. એણે બાપની સામે જોયું.
બાપે કહ્યું: “મેં તને ભૂસકે નથી મરાવ્યું, પણ જીવનભર યાદ રહે તેવી–લાખ રૂપિયાની શિખામણ આપી છે. સગા બાપના વચન પર પણ વિશ્વાસ કરવા જે આ જમાને નથી. કેઈન આધાર કે કોઈના વચન પર, કોઈ પણ કામ કરીશ તો હાથપગ ભાંગી જશે. તે ઉપર પડીશ એમ લાગતાં તારો બાપ પણ ખસી ગયે, ત્યાં બીજો તો ખસી જાય એમાં નવાઈ શી ? માટે કોઈનાય આધારે ભૂસકે ન મારીશ. શત્રુ સાથે પણ એવી રીતે વર્તજે કે કોઈવાર મૈત્રી કરવાનો પ્રસંગ આવે તોય વાંધો ન આવે, અને મિત્ર સાથે એવી રીતે વર્તે છે કે કઈ વાર એ તારા શત્રુ બની જાય તોય તને મુશ્કેલીમાં ન મૂકી શકે. કોઈનેય હૈયું ન આપતો.'
આજે જીવન કેવું છે તેનું આ પ્રત્યક્ષ દષ્ટાંત છે. માનવીના મનનાં દ્વાર આજ ખુલ્લાં નથી, પણ બિડાયેલાં છે. એનામાં પ્રકાશ આવી શકતો નથી, અને અંદરનો અંધકાર બહાર જતો નથી. માણસ મળે છે, વાતો કરે છે, સાથે ખાય છે, પીએ છે. એકબીજા સાથે પ્રેમગોષ્ઠિ કરે છે. પણ વચ્ચે દીવાલ છે–પદ છે. પ્રકાશ નથી, તિમિર છે. આવા સંજોગોમાં માનવતાની ખેત એકબીજાના હૈયામાં કઈ રીતે પહોંચી શકે ?
શું થાય, દ્રવ્ય એવું આવ્યું ! કાળાં બજારોને, યુદ્ધના અત્યાચારોને, વિશ્વાસઘાત મા આવ્યો એટલે માનવી માનવતા
