________________
- હવે તે જાગે!
કંઈ જ મેંઘું નથી.”
ત્યારે કૈકેયીએ કહ્યું : “શું માગું? મારે બીજું માંગવાનું શું હોય? તમારી જેમ મારે ભરત પણ ત્યાગના રંગે રંગાયે છે. મારા હાથમાંથી તે પતિને પુત્ર બંને જાય છે, એટલે પુત્રને રોકવાને માર્ગ એક જ છે. રામને બદલે ભરતને રાજ્યાભિષેક કરો, અને તમે લગ્નકાળે આપેલું વચન પાળે એ જ પ્રાર્થના..
કૈકેયીનાં આ વચને સાંભળતાં શ્રી દશરથજીને પિતાની છાતી પર મોટી શિલા પડી હોય એ કારમે આઘાત થયે આનંદ ઊડી ગયેટ લેહી થીજી ગયું. એકદમ મૂછ આવી ને ધરણી પર ઢળતાં કહ્યું. “તથાસ્તુ.. .
મેહનું સામ્રાજ્ય કઈ અજબ છે. મેહ એ વૈરાગ્ય. વાસિત હૈયાઓના બંધને પણ તોડી નાંખે છે. નાવિક સાવધાન ન રહે તો કિનારે આવેલી નૌકાને પણ મહિને મારકણું વાયરા મધદરિયે ખેંચી જાય!
શ્રી દશરથજીની મૂચ્છના દુઃખદ સમાચાર અન્તઃપુરના માણસે શ્રી રામચન્દ્રજીને આપ્યા. આ સમાચાર સાભળતાં વિનયી શ્રીરામ સ્તબ્ધ બની ગયા. આ વખતે શ્રી રામચન્દ્રજીને એક જ વિચાર આવ્યઃ “મારું કર્તવ્ય શું? મારે ધર્મ શું ? પુત્ર તરીકેની મારી ફરજ શું? પિતાજીની ઈચ્છા એ જ મારી ઈચ્છા. પિતાજીના વચનનું પાલન કરવું એ જ સુપુત્રને ધર્મ ! પિતાના વચનને ભંગ કરે તે પુત્ર નહિ પણ પથ્થર! એ સપૂત નહિ પણ કપૂત !'
પંડિતાઈભર્યો આ દીર્ઘ વિચાર કરી, એમણે તેજથી ઝળાંહળાં થતે રત્નમુગટ હાથમાંથી નીચે મૂક્યો અને વિચાર
