________________
Go
હવે તે જાગે! પાત્રતાનો પ્રભાવ કેઈ અજબ છે! . 1. પાણી એકનું એક જ છે, પણ પાત્રના ભેદથી પરિણામ જુદું આવે છે. સ્વાતિ નક્ષત્રનું પાણી છીપમાં પડે તે મોતી થાય, ફળદ્રુપ ભૂમિમાં પડે તે સારું અનાજ થાય, ને સર્પના મમાં પડે તે ઝેર થાય.
. . पात्राऽपात्रविवेकोऽरित, धेनुपन्नगयोरिव । तृणात् संजायते क्षीरः, क्षीरात् संजायते विषम् ।।
પાત્ર અને અપાત્રનું કેટલું અંતર છે, તે બતાવવા માટે આ એક સુભાષિત જ બસ છે. ગાયને તૃણઘાસ ખવડાવો તે તેનું દૂધ થાય અને સર્પને દૂધ પાઓ તે તેનું હલાહલ ઝેર થાય! પાત્રને કે પ્રભાવ ?
મુનિએ પણ સિકંદરમાં હવે નમ્રતા અને જિજ્ઞાસા દ્વારા પાત્રતા જોઈ અને કહ્યું: “તમે જે આપી ન શકો તે તમારે લેવું નહિ...!” | મુનિનું આ રહસ્યપૂર્ણ વાક્ય એમને ન સમજાયું,
એટલે સિકંદરે કહ્યું: “હું આ મહાવાક્યને અર્થ સમજી શક્યો નથી એટલે કૃપા કરી આપ મને વિસ્તારથી સમજા...”
કરુણપૂર્ણ સંતે કહ્યું –રાજન ! કેઈનું લૂટેલું ધન તમે એને પાછું આપી શકે છે, કેઈનું ઝૂંટવેલું રાજ્ય પણ તમે પાછું આપી શકે છે, પણ કેઈન લીધેલા પ્રાણ તમે પાછા આપી શકે ખરા? જે પ્રાણ દેવાને અધિકાર તમને નથી તે પ્રાણ લેવાનો અધિકાર પણ તમને નથી. માણસ બધી વસ્તુઓ આપી શકે છે, પણ એ જીવન કોઈનેય આપી શકતો નથી, તે પછી બીજાનાં જીવન યુદ્ધના બહાનાથી લેવાને
