________________
માનવતાનાં સાપાન
૬૯
પણ આજ આપના દનથી તે એ સત્યની મને ખાત્રી થઈ છે.. આપના મિલનથી મને સમજાયુ કે, જગતને જીતનાર કરતાં પણ ઇન્દ્રિયોને જીતનાર મહાન છે-શૂરવીર છે! ધીર ને વીર તે જ કહેવાય કે, જે વાસનાના ગુલામ નહિ, પણ જે સંતાયનું સંતાન છે. આપ મને કંઈક એવા સંદેશ આપે, જે લઈ હું મારી માલામ તરફ જાઉં, અને એ અમર સંદેશ મારા જીવનમાં ઉતારી,એ દિવ્ય સંદેશ મારા દેશમાધવેાને પહેાંચાડું!...”
જોયુ, ત્યાગના પ્રભાવ કેવા છે ? સિકદર જેવા ધમડી પણ ત્યાગ આગળ ઝૂકી પડયો. વિશ્વની એવી કોઈ તાકાત ‘નથી, જે ત્યાગ સામે પડકાર કરે ! સૂર્યના ઉદય થતાં જેમ અંધકારના ડુંગરા પણ ઓગળી જાય, તેમ ત્યાગના મહિમા પ્રગટતાં, ભાગીએ એની આગળ એગળી જાય ! અને તેથી જ કોઈ ને ય નહિ નમનારા અક્કડ સિકંદર નમ્ર બની સંતના ચરણામાં ઢળી પડડ્યો. એના આત્માના દ્વાર ઊઘડી ગયાં, અને ઉપદેશ ગ્રહણ કરવા યોગ્ય બન્યા.
તમારે પણ ઉપદેશ સાંભળદ્મ માટે આવી નમ્રતા અને જિજ્ઞાસા કેળવવી જોઈ એ ને ? નમ્રતા અને જિજ્ઞાસા વિનાના શ્રોતાને ઉપદેશ સ‘ભળાવવેા એ તેા ઊંધા ઘડા પર પાણી રેડવા જેવુ' છે, એથી બંનેને નુકશાન. પાણી નિષ્ફળ જાય ને ઘડા ખાલી ને ખાલી રહે. જો કે આ તા વિવક્ષાએ વાત છે. નહિતર વક્તાને તેા એકાંતે લાભ છે જ. એ તેા એક કલાક નિજ રાજ કરતા હાય છે, પણ સાધારણ રીતે વ્યાખ્યાનકારે પણ સભા નિરીક્ષણ તેા કરવુ' જ રહ્યું કે–આમાં કાની કેટલી પાત્રતા છે?
