________________
માનવતાનાં સોપાન
૨૭
ભાવનાથી તરબોળ બનાવ્યો છે. જેને અમરતાનાં ગીત ગાયાં છે, એ તે વિષમ વિપત્તિમાં પણ નિર્ભયને વાત્સલ્યભર્યો હોય.
ચંડકૌશિક નાગ જ્યારે ચારે બાજુ પોતાની વિષદષ્ટિ ફેંકતે હો ને પ્રાણીઓનો સંહાર કરતે હતું ત્યારે પ્રેમદષ્ટિ લઈ પ્રભુ મહાવીર ત્યાં પહોંચ્યા. એમને જોતાં જ વિષધર ધસી આવ્યું. ફૂફાડે મારી, પ્રભુને ચરણે જોરથી ડંખ મારી દૂર ભાગે. એના મનમાં એમ જ હતું કે હમણાં મારા કાતિલ ઝેરથી મૂચ્છિત થઈ આ માણસ મારા પર ગબડશે. પણ ત્યાં તે પ્રભુએ એમની અમીભરી પ્રેમદષ્ટિ એ વિષધર પર વર્ષાવી અને બોલ્યા: - “એ ચંડકૌશિક ! જરા સમજ! બૂઝ ! તું હતું, તેને તે તું વિચાર કર. તું તે એક વખત પવિત્ર સાધુ હતું, પણ ક્રોધ કરવાથી, અને પ્રેમની દ્રષ્ટિ ખોવાથી તું મરીને સાપ થયો. મિસ્ત્રીની દષ્ટિ ખાઈને ઝેરી દષ્ટિ કેળવી, એટલે તું સંત મટી સર્પ થયો!”
ભગવાન મહાવીરની પ્રેમના પ્રકાશથી ભરેલી અમરવાણી સાંભળી સર્પને પણ આત્મજ્ઞાન થયું, એણે ઝેરને વમી અમૃતને માર્ગ લીધો. સર્વ સમર્પણ કરી, અનશન સ્વીકારી, અમરત્વને પામે.
* આહ! પ્રેમને કે પ્રભાવ! પ્રેમના સામ્રાજ્યમાં કઈ વિરી નથી, કેઈઝેરી નથી, કેઈ અધમ નથી, કેઈ ઉત્તમ નથી, કઈ ઉરચ નથી, કેઈ નીચ નથી! ત્યાં તે કેવળ નિર્ભયતા અને વાત્સલ્યને પ્રકાશ વિકસે છે!
મુનિએ કહ્યું : સિકંદર! માનવી મૃત્યુથી ગભરાય છે,
