________________
માનવતાનાં સોપાન
કેટલાક શ્રીમંત અને સત્તાધીશો એમ જ માને કે પૈસાથી ને સત્તાથી બધું ખરીદી શકાય છે. એમાં સંતે ચેડા જ બાકી રહે છે? એ લેકેની વાત શું કરવા કરીએ? તમારી જ માન્યતાને વિચાર કરો ને? તમે ય એમ જ માને છે ને કેધનથી ધર્મ ને સ્વર્ગ બધું મેળવી શકીશું, માટે ધન ભેગું કરે, આહ! મેહના સામ્રાજ્ય જગત ઉપર કે ઘેરે ઘા છે?
પણ અહીં તે મુનિએ પોતાને ધર્મ સમજાવ્યો. ધન, વાહન, વૈભવ, વનિતા વગેરેને સ્પર્શ પણ ન કરાય, એવી શ્રવણધર્મની મર્યાદા સમજાવી, અને પોતાના ધર્મક્ષેત્ર અને કાર્યક્ષેત્રને છેડી ત્યાં ન આવવાની મક્કમતા જણાવી.
પણ સિકંદર જેનું નામ! એ શેને માને? એને ગર્વ છંછેડાયો. આજ્ઞા આગળ ધર્મ કે ને મર્યાદા કેવી? ધરતીને ધ્રુજાવી નાંખે એવા સત્તાવાહક શબ્દમાં સિકંદર પ્રગટો. ને “મહારાજ ! ધર્મને મર્યાદા એ તે નિર્બળનું આશ્વાસન છે. એ ઉપદેશ કઈ શક્તિહીનને આપજે. અત્યારે હું મર્યાદા અને ધર્મ સાંભળવા નથી આવ્યો પણ તમને લેવા આવ્યો છું. તમારે આવવું જ પડશે. મારી આજ્ઞાનો અનાદર કે પ્રતિકાર કરનાર રાજાધિરાજ પણ ધૂળમાં મળી ગયા, એ તમે જાણો છો? તમે મને ના કહેશે તે તમારી શું સ્થિતિ થશે તેનો વિચાર તમે કર્યો છે?...” એને હાથ સોનાના મૂઠાથી ચમકતી તલવાર પર ગયો અને તેજસ્વી તલવાર મ્યાનમાંથી બહાર નીકળી.
ચાંદની જેવું શાંત ને મધુર સ્મિત કરી આત્મશ્રદ્ધાથી ઝળહળતા શબ્દમાં મુનિએ કહ્યું: “સિકંદર, દિગ્વિજયી સિકંદર!
