________________
ધર્મ કહે કેને?
૫૧ ભૂલા પડેલાઓને માર્ગ કેણ ચીધે?
આ સંસારરૂપ મભૂમિમાં આ સજજને જ શીળી છાયા આપનાર વૃક્ષો જેવા છે. પ્રમોદભાવવાળો માણસ આવા પુરુષને જોઈ એમના ચરણોમાં ઢળી પડે. તમે તમારા માટે આ ભાવ વિચારી જેજે. તમે મિત્ર સાથે વટથી ચાલ્યા જતા હે, અને માર્ગમાં સંતનાં દર્શન થાય તે એમના પગમાં પડે ખરા? માર્ગમાં એમના પગમાં પડતાં શરમ આવે, અને અમલદારને, કઈ વડા અધિકારીને મૂકીને નમન કરતાં શરમ ન આવે! સત્તા અને શ્રીમંતાઈ આગળ માણસ મૂકી પડતો હોય અને સંયમ અને ત્યાગ આગળ માણસ અક્કડ થઈને ચાલતે હોય તે માનવું કે તેને હૃદયમાં પ્રભેદભાવનું દીવાળું છે.
એ પછી ધર્મનું ત્રીજું લક્ષણ છે કારુણ્યભાવ, દીન, કર ને ધર્મ વિહોણા, દેખી દિલમાં દર્દ રહે, કરુણાભીની આંખમાંથી, અશ્રુને શુભ સ્ત્રોત વહે,
જેના હૈયામાં કરુણાભાવ વિકાસ પામેલ હોય, એનું હયું જગતના જીવો માટે સહાનુભૂતિથી છલકાતું હોય છે, તે બીજાનાં દુઃખોને પિતાનાં દુઃખ માને અને એ દુઃખને દૂર કરવા સતત પ્રયત્ન કરે છે. દીન આત્મા પ્રત્યે એ હૈયાની સહાનુભૂતિ બતાવે છે. ધર્મવિહેણ અને ક્રૂર આત્માઓને જોઈ એનું હૃદય દયાદ્ર બની જાય છે, અને એને થાય છે કે આ જીવે બાપડા પાપ કરીને દુર્ગતિમાં ચાલ્યા જશે! આ જ તે સત્તાને શ્રીમંતાઈના ઘમંડમાં કેઈનું સાંભળતાં નથી, કેઈ દુઃખીની સામે પણ જોતા નથી, પણ એમનું પુણ્ય પરવારી જશે ત્યારે આ જીવનું શું થશે? તે વખતે એમને આધાર કોણ?
